Nummer 10

1254 juli 5

Typ

Wirtschaftlich

Teilen Sie diese Urkunde

Kurze Zusammenfassung

Dirk II., Herr von Valkenburg, schenkt dem Verwalter und dem Konvent des Klosters Sint-Gerlach in Houthem neun "bunder" (= 7,2 ha) Land in Hatersbruc und vier "bunder" (= 3,2 ha) seines freien Grundbesitzes in Houthem sowie eine "cijns" (Zins oder Steuer) von fünfzehn Lütticher Schilling. Das Kloster war ihm diese Zahlung aufgrund einer früheren Schenkung von vier Mark schuldig. Dirk legt auch fest, dass das Kloster verpflichtet ist, von diesen Spenden jedes Jahr eine Mark für den Gedenkgottesdienst am Todestag seiner Frau Berta zu verwenden und drei Mark für die immerwährende Feier einer täglichen Messe für die Verstorbenen.

Lateinischer Text der Urkunde

Nos^a Theodericus, dominus de Ualkinburgh, notum facimus universis presentes litteras inspecturis quod nos assignavimus in manus et potestatem prepositi et conventus ecclesie sancti Gerlaci, Premonstratensis ordinis, Leodiensis dyocesis, de bonis nostris novem bonuaria terre in Hatersbruc iacentia et quatuor bonuaria in allodio nostro apud Holthem iacentia cum fructu et utilitate eorum, insuper et quundecim^b solidos Leodiensis census, in quibus nobis eadem ecclesia tenetur annuatim pro reditibus quatuor marcarum, quos in elomosinam^c contulimus ecclesie memorate. Ordinavimus autem amministrari predictas IIII^ormarcas in hunc modum: in die videlicet anniversarii bone memorie domine Berte, quondam uxoris nostre, dabitur iamdicte domus conventui ad pitanciam una marca, de reliquis vero tribus marcis procurabitur a iamdicto preposito et conventu missa pro defunctis singulis diebus perpetuo celebrari. Si vero placuerit nobis sive nostris heredibus, possumus sepedicto preposito et conventui dare quadraginta marcas Coloniensis, quibus ipsi reditus quatuor marcarum conparabunt^d unde predicta pitantia persolvetur et predicte misse celebrari procurabuntur; et sic prefata terra et census prenominatus ad nos sive ad nostros heredes libere revertetur.

Huius facti testes sunt: Engelbertus, frater noster, Leodiensis archidyaconus, Alardus de Hafkisdale, Gozuinus dictus Dukere et Adam de Haren, milites.

Et ut ratum maneat et robur firmitatis obtineat, fecimus presentes litteras tam nostri sigilli quam prefatorum Engelberti, fratris nostri, Leodiensis archidyaconi, Alardi de Hafkisdale, Gozuini dicti Dukere et Ade de Haren sigillorum munimine roborari.

Actum et datum anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo quarto, die dominico^e infra octavam apostolorum^f Petri et Pauli.

‍

^a hiervoor aanvangsteken, vergrote initiaal A.^b aldus A,lees quindecim.^c aldus A, lees elemosinam.^d aldus A,lees comparabunt.^e aldus A, lees dominica.^f vanaf apostolorum tot slotwoord onder depliek A.

Niederländische Übersetzung

Dirk, heer van Valkenburg, heeft in handen en bezit van proost en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, negen bunder land uit zijn goederen te Hatersbruc gesteld en vier in zijn allodium te Houthem, met de opbrengst en het gebruik, alsmede een cijns van vijftien schelling Luiks die het klooster hem jaarlijks verschuldigd is voor de inkomsten van vier mark die hij aan het klooster heeft geschonken. Dirk heeft bepaald dat deze vier mark als volgt moet worden uitgekeerd: bij het jaargetijde van vrouwe Berta, zijn overleden echtgenote, een pitantie van één mark aan het convent; van de overige drie mark zal dagelijks in eeuwigheid door proost en convent een mis voor alle overledenen worden opgedragen. Indien Dirk of zijn erfgenamen het zouden willen, kunnen zij aan proost en convent veertig mark Keuls geven om de inkomsten van vier mark te kopen, waarmee de pitantie zal worden gedaan en de missen opgedragen; en zo zal de genoemde grond en cijns weer vrij aan Dirk of aan zijn erfgenamen terugvallen.

Getuigen zijn: Engelbert, broer van Dirk, heer van Valkenburg, aartsdiaken van Luik, Alard van Haasdal, Gozewijn Dukere en Adam van Borgharen, ridders.

Dirk, heer van Valkenburg, zijn broer Engelbert, aartsdiaken van Luik, Alard van Haasdal, Gozewijn Dukere en Adam van Borgharen hebben bezegeld.

Gedaan en gegeven op 5 juli 1254.

Genannte Personen

Dirk, II, heer van Valkenburg, broer van Engelbert, aartsdiaken van Luik

proost en convent van Sint-Gerlach

Berta, echtgenote van Dirk II, heer van Valkenburg

bisdom Luik

orde van Prémontré

Engelbert van Valkenburg, aartsdiaken van Luik, broer van Dirk II, heer van Valkenburg

Alard van Haasdal, ridder, vader van Hendrik

Gozewijn Dukere, ridder

Adam van Borgharen, ridder

Genannte Orte

Houthem

Hatersbruc

Ausgabe

Geertrui Van Synghel

Der folgende Text wird nicht übersetzt, wenn eine andere Sprache ausgewählt wird

1254 juli 5

Dirk II, heer van Valkenburg, schenkt aan proost en convent van het klooster Sint-Gerlach negen bunder land te Hatersbruc, vier in zijn allodium te Houthem en een cijns van vijftien schelling Luiks die het klooster hem verschuldigd was wegens een eerdere schenking van vier mark. Hij bepaalt tevens dat het klooster gehouden is daaruit jaarlijks een mark te bestemmen voor de pitantie bij het jaargetijde van zijn echtgenote Berta en drie mark voor het eeuwigdurend opdragen van een dagelijkse mis voor de overledenen.

Origineel

A. Maastricht, RHCL, toegangsnr. 14.D003, archief klooster Sint-Gerlach te Houthem, inv. nr. 152, reg. nr. 9. Gelinieerd.

Aantekeningen op de achterzijde: 1° door laatste kwart 14^e-eeuwse hand: Littera de IX bonuaria terre et de IIII bonuaria etcetera. – 2° door laatste kwart 14^e-eeuwse hand: L j. – 3° door 17^e-eeuwse hand: 1254. – 4° door 18^e-eeuwse hand: Num. 70.

Bezegeling: drie uithangend bevestigde, dubbel doorgestoken zegels, die aangekondigd zijn, namelijk: S1 van Dirk II, heer van Valkenburg, van bruine was, beschadigd, met CS1, beschadigd. – S2 van Engelbert (van Valkenburg), aartsdiaken van Luik, van groene was, beschadigd. – S3 van Alard van Haasdal, ridder, van bruine was, gaaf; en twee bevestigingen, vermoedelijk voor de aangekondigde zegels van Gozewijn Dukere, ridder, en Adam van Borgharen, ridder, (SD4 en SD5). Voor een beschrijving en afbeelding van S1, S2 en S3, zie Venner, ‘Zegels klooster Sint-Gerlach’, respectievelijk 158, 150-151 en 160.

Afschrift

B. 1736, Maastricht, RHCL, toegangsnr. 14.D003, archief klooster Sint-Gerlach te Houthem, inv. nr. 1 (cartularium) = Privelegien ende register der obligatien en andere erffcontracten des adelijcken cloosters van St. Gerlach, p. 115-116, onder de rubriek: Littere Theodorici, domini de Valckenburgh, de novem bonnariis terre et quatuor (verbeterd uit andere letters) iacentibus in Hatersbruc et in Holtheijm, en in de marge: Num. 70, met opgave van vijf bezegelingsplaatsen, naar A.

Uitgave

a. Franquinet, Beredeneerde inventaris St. Gerlach, IV, 12-13, nr. 8, naar A.

Regesten

Haas, Inventaris Sint Gerlach, 70-71, reg. nr. 9. – Idem, Chronologische lijst, 48, reg. nr. 102.

Ontstaan

De schrijfhand van onderhavige oorkonde vertoont gelijkenis met die in een schepenoorkonde van Maastricht uit 1254 inzake een geschil waarbij proost en convent van Sint-Gerlach betrokken zijn, alsmede met de hand die vier jaar later twee oorkonden mundeerde voor het klooster Sint-Gerlach, zie infra nrs. 9, 13 en 14. Deze originelen hebben ook een identieke karakteristieke opmaak: de scriptor heeft de oorkondetekst niet op de aangebrachte liniёring geschreven, maar ruim boven deze lijnen.

Tekstuitgave

Het onderscheid tussen c en t is niet goed zichtbaar.

Teilen Sie diese Urkunde

Partner

Spender

Familie Beijer