Ein Überblick über alle Urkunden

Adolf, aartsbisschop van Keulen, maakt bekend dat Gozewijn, heer van Valkenburg, ter vergeving van zijn zonden en ter verwerving van het eeuwige geluk met verscheidene hoge edelen van het keizerrijk het teken van het kruis van de Heer heeft aangenomen om samen met vereerders van het orthodoxe geloof het land terug te winnen dat voor verlossing is bestemd, evenals het hout van het kruis dat met het geschenk van het heilbrengende slachtoffer is versierd, alsmede het graf, verheerlijkt doordat het de rustplaats was van Christus, dan wel de mogelijkheid van zijn krachten en middelen aan te wenden ten dienste van dit terugwinnen. Maar zoals Gozewijn aan Adolf zonder aarzeling bekend gemaakt heeft, is hij door verschillende belemmeringen, hindernissen en tegenslagen in de uitvoering van zijn gelofte verhinderd. Daarom heeft hij overwogen hoe hij het uitstel van zijn kruistocht beter tot zijn zielenheil kon aanwenden. Maar indachtig de goddelijke barmhartigheid als ook diens te vrezen rechtvaardigheid bij alle menselijk handelen, heeft hij besloten zich met meer inzet toe te leggen op zijn heil. En opdat hij in de toekomst niet onverdiend door een valse aanklacht van onheus en aanmatigend gedrag beschuldigd zou worden, heeft Gozewijn het uitstel door deze vertraging afgekocht met de beschikking van de raad van Adolf. En hij heeft met vrijwillige instemming van vrouwe Jutta, zijn echtgenote, met gulle vroomheid het klooster van Sint-Marie te Heinsberg, door religieuze broeders en kloosterzusters toegewijd aan de goddelijke dienst, én de plaats van Sint-Gerlach voor eeuwig begiftigd met zijn hof bij het dorp Munstergeleen, met alle horigen, inkomsten en toebehoren van die hof en met het patronaatsrecht van de kerk dat hem voor de helft toebehoort. Met het allodium van die hof zijn sommige mannen beleend, waar Gozewijn aan toevoegde dat hun leengoed aan de genoemde kerken zou toevallen wanneer één van hen zonder erfgenaam zou overlijden. Adolf heeft deze schenking goedgekeurd zonder dat iemand hiertegen iets heeft ingebracht, met passend geloof en vroomheid rechtens en wettelijk voor eeuwig gedaan aan de armen van Christus. En hij wil dat Gozewijn wordt vrijgesproken van het vergrijp van dit uitstel (van zijn kruistocht) en van ieder vonnis van excommunicatie dat is uitgesproken en zal worden uitgesproken tegen degenen die de (belofte van) bedevaart naar Jerusalem verbreken. Hij ontheft Gozewijn daarvan op voorwaarde dat, indien God zich zal verwaardigen aan Gozewijn de gelegenheid te verschaffen om te vertrekken, dat deze het dan niet zal wagen om de inlossing van zijn belofte uit te stellen. Maar als hij eerder zal sterven, dan wete hij zich gesteund door de beden van de kerk en het heilzame offer en de aalmoezen die voor hem zijn geschonken.

Adolf heeft bezegeld, alsmede Gozewijn en Jutta, en hij bepaalt op straffe van excommunicatie dat geen wereldlijke of kerkelijke persoon deze rechtshandeling zal trachten te veranderen of het zal wagen om de genoemde hof met alles wat er rechtens aan toebehoort, van het eerder bepaalde klooster en de erbij genoemde plaats weg te trekken of op enige manier aan te tasten.

En indien iemand niet schroomt dit te doen, dan neemt hij aanstoot aan de almachtige God en de heilige Maria, eeuwige maagd, en de heilige Petrus, hoofd van de apostelen, en is hij, gescheiden van de gemeenschap van de gelovigen, onderworpen aan de eeuwige verdoemenis, tenzij hij tot inkeer komt.

Getuigen zijn: Dirk, proost van Sint-Gereon te Keulen, Gerard, proost van Xanten, Hendrik, abt van Sint-Pantaleon te Keulen, Hendrik, hertog van Limburg, markgraaf van Aarlen, Hendrik van Wassenberg, zijn zoon, Adam Pincerna, Gozewijn, zijn broer, Dirk, voogd van Meerssen, Dirk Ogier, Gozewijn van Heer, Philips van Asselt en Emmo van Klimmen.

Gedaan in 1202.

Koning Otto maakt bekend dat hij door tussenkomst van zijn getrouwe, hertog Koenraad, de markt en munt te Kessel, gelegen in de gouw Maasland, in het graafschap van Rudolf, en alles wat daarvoor nodig is, in eigendom heeft gegeven aan zijn vazal Ansfried en dat hij de tol die tot nu toe te Echt geheven placht te worden, aan diezelfde Ansfried te Kessel heeft overgedragen om die in Kessel te innen. En opdat hij zelf en zijn nakomelingen de macht zullen hebben om in Kessel zonder tegenspraak over het markt- en muntrecht te beschikken, alsmede daar die tol te heffen die eerder in Echt werd geheven, heeft Otto bevolen om dit voorliggend bevel op te schrijven en het te bekrachtigen door het indrukken van zijn zegel.

Ondertekening door Otto.

Bruno, kanselier van Otto, heeft de echtheid bevestigd in plaats van Robert, aartskapelaan.

Gegeven in 966, gedaan te Maagdenburg.

Adelbert van Saffenberg en zijn zoon Adolf hebben al wat zij bezitten te Rode of in andere rondomliggende of verder verwijderde plaatsen geschonken en overgedragen aan de kerk in zijn landgoed Rode, gebouwd ter ere van God, de heilige Maria en de aartsengel Gabriël, op kosten en door het werk van de armen die daar wonen, namelijk: vijf hoeven en zoveel tienden als Adelbert bezat in zijn landgoed Rode en zijn hof Spekholz, en ook wat broeder Embrico en zijn vader bezaten te Ahrweiler en Gisenhoven, evenals te Mayschoss, Gisenrode, Esch, Dernau, Lantershofen, Hemessen, Nentrode, Borr en Immenrode. Verder twee hoeven te Crombach die paltsgraaf Siegfried aan de kerk schonk, en het landgoed van broeder Koenraad te Morsbach. Zij hebben dit op zo’n manier gedaan dat zijzelf en hun naaste erfgenamen zonder enige cijnslast of heffing de enige voogdij over al deze bezittingen behouden en dat geen van hun nakomelingen die voogdij zal afstaan om een andere reden dan dat zij enkel voor hun zielenheil zorgdragen voor de broeders die daar God dienen en deze tegen onrecht verdedigen. En zij zullen niets in de zaken van de kerk opeisen en daar nooit een rechtszitting houden of een verzoek behandelen, tenzij de broeders het noodzakelijk achten om hen uit te nodigen ten bate van de kerk; en alleen op dat moment, indien het zou voorkomen, zullen zij niet meer vragen dan een derde penning. Voor het overige hebben zij en Otbert, bisschop van Luik, zoveel vrijheid als zij konden, overgedragen, zodat enkel door verkiezing van de broeders degene die zij het meest geschikt achten, met Gods wil tot de proosdij of enig prioraat kan worden verheven. Deze ontvangt enkel de zorg over de broeders uit de hand van de bisschop gratis en zonder tegenspraak. Geen enkele broeder zal verantwoording afleggen over een misstap van hemzelf of zijn familie aan de aartsdiaken of de deken, behalve aan zijn eigen deken of prior. Elke broeder zal met Pasen de olie en de zalving ontvangen van de bisschop van Luik van wie hij het recht heeft om kinderen van vrije mannen of van wie dit dan ook van hun vraagt met toestemming van zijn parochie, te ontvangen voor het doopsel, de communie en begrafenis.

Aanwezig waren: Bruno, aartsbisschop van Trier, Johannes, aartsdiaken en proost van Keulen, Alexander, aartsdiaken van Luik; Widerik, kapelaan van de (aarts)bisschop, Lizelinus, kapelaan van de (aarts)bisschop; Lubbert, kannunik van Aken, Hartman, kanunnik van Aken; de vrije mannen Adelbert, graaf van Nörvenich, en zijn zoon Adolf, Godfried van Kerda, Geveno van Bonn, Willem van Dalhem, Otbert, Ludolf van Bedburg.

<Gegeven en gedaan te Kloosterrade, op 13 december 1108>.

Reinier, deken, en het kapittel van Onze-Lieve-Vrouw te Maastricht maken bekend dat één van hun cijnsplichtigen in Houthem, namelijk Lambert Sutor (Schoenmaker), en zijn moeder enige akkers, cijnsplichtig aan het kapittel, met algemene toestemming van het convent, zoals rechtmatig was, hebben verkocht aan het klooster Sint-Gerlach door de hand van Willem, parochiepriester, medebroeder en -kanunnik.

Opdat de verdenking van twijfel die het verloop der tijden pleegt te vergezellen, geen gelegenheid verschaft voor rechtsverdraaiende acties jegens de kerk van Sint-Gerlach in de bovengeschreven zaken die rechtens en wetmatig zijn, hebben deken en kapittel deze oorkonde doen schrijven en met het zegel van hun kerk bekrachtigen.

Getuigen zijn: Willem, parochiepriester van de Onze-Lieve-Vrouwekerk, Reinier, deken, en het kapittel van de Onze-Lieve-Vrouwekerk te Maastricht.

Gegeven op 25 januari 1231.

Koning Otto maakt bekend dat hij vanwege het verzoek van zijn moeder Theophano, keizerin, en door tussenkomst van zijn getrouwen Willigis, aartsbisschop van Mainz, Hildebald, bisschop van Worms, en Notger, bisschop van Luik, het volgende in eigendom heeft gegeven aan zijn getrouwe graaf Ansfried: het deel van de tol, munt en cijns dat Ansfried tot nu toe met zijn toestemming in leen hield in Medemblik en dat wettelijk onder koninklijk recht valt, alsmede alles wat hij in het graafschap Friesland bezat en in enigerlei gebruik had uit het deel van het leen van Otto, en ook die delen van het leen in Nedermaasland die Ansfried tot nu toe heeft en hem door Otto zijn verleend. Hij heeft dit geschonken samen met alle baten die tot die leengoederen behoren in hofsteden, gebouwen, bebouwde en onbebouwde gronden, akkers, weiden, bossen, jachtrechten, wateren en waterlopen, visserijen, begaanbare en onbegaanbare wegen, inkomsten en opbrengsten, belastingen en heffingen en alle andere toebehoren die tot nu toe gezegd of genoemd kunnen worden, en wel onder de volgende conditie dat Ansfried de vrije macht zal hebben om vanaf dit ogenblik de voornoemde goederen, door Otto aan hem uit zijn eigendom overgedragen, te houden, over te dragen, te verkopen, uit te wisselen of alles te doen wat hij er zou willen mee doen. Otto heeft opdracht gegeven om dit bevel te tekenen met de indruk van zijn zegel en hij heeft het eigenhandig bekrachtigd.

Ondertekening door Otto.

Hildebald, bisschop, en kanselier uit naam van Willigis, aartskapelaan, heeft de echtheid bevestigd.

Gegeven op 26 juni 98[5], gedaan te Frankfurt.

Paus Calixtus maakt aan abt Richer en de kanunniken van Kloosterrade bekend dat hij op hun verzoek de leefregel bevestigt. Hij heeft vastgesteld dat het niemand vrijstaat om de canonieke regel, die zij als geprofeste beloofd hebben na te leven, in hun klooster te veranderen. De geprofeste kanunniken mogen het klooster niet verlaten uit lichtzinnigheid of onder voorwendsel van een te strenge leer, zonder toestemming van de prior of de kloostergemeenschap. Als iemand is weggegaan, zal geen bisschop, abt of monnik hem zonder borgtocht van brieven opnemen, zolang de regel van het kanunnikenklooster geldig zal zijn. Calixtus verstevigt al hun bezittingen met de bescherming van de Heilige Stoel en verordent dat de monniken en hun opvolgers die in dezelfde religie blijven voor eeuwig de zaken zullen bezitten die zij wettelijk blijken te bezitten ten behoeve van het gezamelijk levensonderhoud van de huidige monniken, evenals de bezittingen die zij met Gods toestemming in de toekomst rechtmatig en canoniek kunnen verkrijgen. Dat het niemand vrijstaat om het klooster te verstoren, de bezittingen te roven of schenkingen af te nemen, te verminderen of met goddeloze pesterijen lastig te vallen, maar laat al hun bezittingen die toegestaan zijn voor het levensonderhoud en beheer, ongeschonden bewaard blijven zodat zij in de toekomst nuttig zullen zijn. Bij het overlijden van Richer, de huidige abt van Kloosterrade, of een van zijn opvolgers mag niemand worden voorgedragen door een bedrieglijke list of door geweld, tenzij degene die de broeders met gemeenschappelijke instemming of een deel van de broeders met wijzer advies willen kiezen. Laat degene die gekozen is, gezegend worden door de diocesaanbisschop, van wie de broeders ook het zalfsel, het Heilig Oliesel, de wijdingen van altaren of kerken en de aanstelling van hun clerici zullen ontvangen, als hij tenminste katholiek is, gratie en een band met de Heilige Stoel betoond heeft en deze vrijgevig en zonder tegenspraak heeft willen laten zien. Zo niet, laat de broeders dan voor het ontvangen van deze katholieke sacramenten iemand anders benaderen die zij in plaats daarvan liever willen, maar wel met behoud van het bisschoppelijk recht en gezag. Calixtus heeft verder bepaald dat de tienden van de opbrengst die de broeders op eigen kosten en met hun arbeid verzameld hebben, door hen behouden moeten worden zonder tegenspraak van bisschoppen of bisschoppelijke dienaren.

Gedaan te Lateraan, door de hand van Grisogonus, kardinaal-diaken en bibliothecaris van de paus, op 24 maart 1122.

Het zij bekend dat Jan Gruszere aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk te Thorn cijnsplichtige akkers, gelegen in het goed Houthem in de heerlijkheid Valkenburg, verkocht heeft aan het klooster Sint-Gerlach door de hand van Rutger, schout van de kerk van Thorn, met instemming van de kerk van Thorn, zoals rechtmatig was, op die wijze dat de kerk van Thorn de gebruikelijke dienstrechten uit die akkers zou ontvangen van het klooster Sint-Gerlach zoals ze gewoon was te krijgen van Jan en zijn voorgangers, namelijk een cijns van 21 penning en één obool Luiks te betalen op 1 oktober, waarbij van de dode hand niet meer geёist of betaald mag worden dan de dubbele cijns, namelijk 43 penning. Het klooster Sint-Gerlach heeft uit de maagden die God daar dienen jonkvrouwe Clementia van Geilenkirchen gekozen, die de voornoemde goederen uit de hand van de abdis van Thorn en haar schout Rutger heeft ontvangen, op voorwaarde dat het klooster Sint-Gerlach niet gehouden wordt de dode hand van deze goederen te betalen aan de kerk van Thorn indien Clementia in de loop der tijd, uit verlangen naar een meer volmaakt leven, in een strenger klooster is ingetreden óf wanneer zij door de gemeenschap van het klooster voor de stichting van een nieuw klooster met medezusters naar een andere plaats is overgeplaatst, maar pas wanneer de kerk van Thorn haar dood met volledige zekerheid zal vernemen door een betrouwbare mededeling. 

De kerk van Thorn heeft hiermee ingestemd en bezegeld.

Gedaan in 1232.

Getuigen waren: Alard van Haasdal en zijn zoon Hendrik, Gozewijn van Berg en zijn zoon Adam, in aanwezigheid van de kerk, schepenen en cijnsplichtigen die tot het goed Houthem behoren en in het bijzijn van verschillende andere personen van aanzien.

Hilzondis, gravin van het land van Strijen, verlangt Hem die de bruidegom is van de maagden, te volgen en heeft op advies van haar heer (echtgenoot), Ansfried, een kerk laten bouwen op haar allodium van Thorn, opdat zij en haar dochter Benedicta daar volgens de regel van heilige gehoorzaamheid zodanig op aarde leven dat ze het verdienen om in de toekomst, bekleed met witte gewaden, onder de engelen te verschijnen in het domein van de rechtvaardige Rechter. Aangezien ze zich vrienden verwerft door middel van de geldduivel van de onrechtvaardigheid, heeft ze derhalve aan de genoemde kerk haar hele allodium overgedragen dat koning Zwentibold ooit in haar land van Strijen geschonken had. Vooral de kerk zelf van Strijen, die gewijd is aan de maagd Maria, Geertruidenberg, waar de zeer heilige Gertrudis lijfelijk heeft vertoefd en een door de heilige Amandus gewijde cel bezit, het dorp Gilze met toebehoren, het dorp Baarle met een door haar opgericht altaar ter ere van de heilige Remigius, het slot Sprundelheim volledig, zoals het gelegen is aan de stroom Merbatta (Moerwater), een bos om varkens te voeden zoals het ligt tussen de twee Marken, met alle recht, gemene weiden, tol, molen, cijns, weggeld en watergeld, weiden, bossen, akkers al dan niet ontgonnen, woeste gronden, moerlanden, vochtig en droog, hoog en diep, zoals Hilzondis en haar ouders ze in bezit hebben gehad. Niemand mag voogd zijn, tenzij degene die de broeders en zusters van Thorn uitgekozen hebben, en als iemand zich er met kwade bedoeling onder invloed van de duivel mee ingelaten heeft, moet hij veroordeeld worden door de heer van de wereld, de Keizer, die de wettige voogd van het klooster is. Hilzondis bezweert ook haar erfgenamen, de heren van Strijen, bij Hem, die is geweest en komen zal, dat ze geen strijd of kwaadwilligheid zullen veroorzaken met betrekking tot haar schenking, maar dat ze haar dochter en haar gemeenschap zullen verdedigen met wapenen en in rechte. Wie in strijd hiermee handelt, moge zijn deel krijgen met Dathan en Abyron, opdat hem geen zonde vergeven wordt, noch in het aardse bestaan, noch in de toekomst; laat dat zo gebeuren (bis).

Gegeven in Thorn, op 1 juni 992.

Getuigen waren: Jan, abt van Sint-Pantaleon, broeder Boudewijn, proost van Aldeneik, Gerard, deken; en de ridders van Hilzondis, gravin van Strijen: Frank van Dongen, Hendrik van Emelenberg en Gerard van Zundert, burggraaf van Hilzondis, I., dapifer; de ministerialen Epo, Christophorus en Gerard.

Frederik, aartsbisschop van Keulen, maakt bekend dat hij voor zijn zielenheil enkele van zijn tienden te Ahrweiler voor eeuwig heeft overgedragen aan de reguliere kanunniken van Kloosterrade. Nu binnen de grenzen van het dorp op nieuw ontgonnen grond wijnstokken worden geplant, hebben zij op hun verzoek van de bisschop de tienden van deze wijngaarden ontvangen, omdat deze in zijn (ambts)tijd ontgonnen zijn.

Frederik heeft deze oorkonde met zijn ban bevestigd en bezegeld.

Getuigen waren: de clerici Hendrik, proost van de domkerk, Egbert, deken van St.-Pieter, Herman, proost van St.-Gereon, Godfried, proost van St.-Severinus, Diederik, proost van Mariengraden; de vrije mannen Adolf, graaf van Saffenberg, Lotharius, graaf van Are, Koenraad, graaf van Bonn, Gerard, graaf van Hochstaden; de ministerialen Almer, voogd, Herman, voogd, Hendrik, Amelrik en Hartwig.

Paus Gregorius neemt de nonnen van het Onze-Lieve-Vrouweklooster Sint-Gerlach en de plaats zelf onder zijn bescherming met alle goederen die het klooster nu bezit of in de toekomst rechtens zal verwerven, in het bijzonder de gronden, bezittingen en andere goederen die het rechtens en vreedzaam bezit, en hij bevestigt en bekrachtigt dit met deze oorkonde.

Gegeven te Anagni, op 10 januari 1233.

Rooms-koning Hendrik maakt bekend dat hij door tussenkomst van Notger, bisschop van Tongeren en Luik, aan het klooster van Thorn, dat onderworpen is aan Notger, het marktrecht van Thorn, het tolrecht en het rechtsgebied verleent. Ook heeft hij de kerken van Bree, Hemert en Avezaath, die de bisschop ter vermeerdering van de kerkelijke inkomsten en uitbreiding van de hemelse vergoeding aan Thorn heeft verleend, aan het klooster toegewezen.

Hendrik heeft bezegeld.

Ondertekening door Hendrik.

Everard, kanselier van Hendrik, heeft de echtheid bevestigd in plaats van Willigis, aartskapelaan.

Gegeven op 4 juni 1007, gedaan te Mainz.

Adalbero, bisschop van Luik, maakt bekend dat Rudolf de Turri, ministeriaal van graaf Adolf van Saffenberg, met instemming en op vraag van zijn echtgenote Waldrade en zijn zonen Paganus, Gevehard en Herman, zowel voor zijn eigen zielenheil als dat van zijn ouders en die van zijn echtgenote door de hand van zijn heer, voogd van de abdij Kloosterrade, zijn allodium te Hubach aan de abdij heeft gegeven. Op dit allodium te Hubach is een klooster gebouwd ter ere van Maria, moeder van God, en Johannes de Doper, waar de arme zusters van de kerk van Kloosterrade God en Zijn moeder dienen. Rudolf heeft dit gebied met de bijbehorende wijngaard, die zich uitstrekt tot aan het bos dat zich bevindt tussen het allodium van de abdij Kloosterrade te Resene en het gebied omvattende het allodium dat behoort tot Vettelhoven en wordt begrensd precies op de oever van de beek, de Hubach, geruild met het gebied dat hij met eigen vermogen had gekocht tussen Dernau en het klooster op de berg Logescosseh. Eén deel ligt boven Bortte en het andere bij Maren; deze twee delen heeft hij in ruil voor hetzelfde gebied aan Nicolaas van Friesheim, zoon van Hendrik, ministeriaal van St.-Pieter te Keulen, gegeven. Verder lijkt het rechtvaardig en passend dat, wat betreft het respect en de gehoorzaamheid die de zusters van Marienthal aan de abt en het convent van Kloosterrade tot nu toe hebben betoond, een zekere en redelijke lijn wordt voorgeschreven voor de toekomst. De zusters die overgebracht zijn naar Hubach, dat eigendom is van de abdij Kloosterrade, zullen aan abt en abdij vanwaar zij overgedragen zijn dezelfde onderworpenheid en gehoorzaamheid betonen zoals zij tot nu hebben gedaan, namelijk dat geen enkele zuster zonder toestemming en advies van de abt wordt toegelaten of opgenomen. Geen enkele broeder zal worden toegelaten tot het bestuur of de bediening van de zusters, behalve degene die de abt op advies van de broeders heeft toegelaten; en als een vrouw of man intreedt of toegelaten wordt, zal dit ongeldig of instabiel zijn. Ook de beurtelingse liefdadigheid is toevertrouwd aan de zusters zodat niemand zonder toestemming van de zusters, behorende tot de raad van wijzen, gedwongen wordt iemand op te nemen, om te voorkomen dat de arme zusters op enigerlei wijze belast worden. Dat degenen die met algehele instemming zijn ingetreden op een tijdstip, door de abt voorzien volgens het gebruik en de gewoonte van het klooster, devoot hun ambt vervullen en de abt direct en nederig gehoorzaamheid beloven. Dat echter de zuster die voor het bestuur van de orde moet worden voorgedragen door haar zusters, geschikt en nuttig bevonden is voor het ambt, door de abt wordt aangesteld op advies van zijn broeders en zusters, die hijzelf zal hebben willen toelaten. Deze zuster moet door alle zusters volgens de kloosterregel en de orde zonder tegenspraak gehoorzaamd worden. Laat haar geen ambt, geen gehoorzaamheid opdragen aan één van de zusters, behalve op advies en met instemming van de abt en prior, en laat haar geen bijzonderheid voor zichzelf opeisen, maar laat haar zich inspannen om de regel zelf na te volgen en anderen te waarschuwen, onderwijzen en dwingen dit te doen. Indien zij echter onverhoopt nalatig is gebleken of in iets opvallend of minder nuttig bevonden is, laat de abt haar dan na gemeenschappelijk overleg met de oudere broeders van het klooster uit haar ambt ontzetten en een andere geschikte zuster in haar plaats stellen, ook als dit de zusters niet bevalt. Laat ook een broeder die na de abt als prior voor alle zaken van het klooster zorg zal dragen, op advies van de broeders uit de gemeenschap worden gekozen en laat hem uitsluitend door de hand van zijn abt aan het hoofd worden geplaatst van de zusters. Laat hem ook in alle nederigheid elke onderwerping en algehele gehoorzaamheid tonen aan zowel zijn abt als aan zijn klooster en laat hem inzien dat hij in alle zaken het klooster dient zoals elke andere broeder, in een functie die geenszins verschillend is. Laat daarbij diezelfde broeder, als hij niet voldoet of niet geschikt is gebleken voor dit ambt, naar zijn klooster worden teruggeroepen en bevrijd van de gehoorzaamheid die hem is toevertrouwd, en laat een ander door de hand van de abt en op advies van de broeders zijn plaats innemen.

Adalbero heeft deze oorkonde met zijn ban bevestigd en bezegeld.

Als getuigen waren aanwezig: Arnold, aartsbisschop van Keulen, Arnold, aartsbisschop en proost van de domkerk, Theobald, proost van St.-Severinus, Alexander en Elbert, aartsdiakens van Luik, Rembold, proost van St.-Jan en het Heilig-Kruis, Nicolaas, proost van St.-Dionisius, Hendrik, proost van de Onze-Lieve-Vrouwekerk te Maastricht; de vrije mannen Adolf, graaf van Saffenberg, voogd van de abdij Kloosterrade, Herman, zijn zoon, Goswijn van Heinsberg, Goswijn, zijn zoon, Koenraad van Merum, Theobald van Elsloo; ministerialen van graaf Adolf: Meinzo, de eerder genoemde Rudolf, Christiaan van Grau-Rheindorf.

Gegeven op 28 augustus 1140.

Hendrik, proost van de kloosters te Heinsberg en Sint-Gerlach, verklaart dat Mathilde, magistra van Sint-Gerlach, in overleg met de zusters aldaar en na het vragen en verkrijgen van zijn toestemming enkele inkomsten, uit de giften van de gelovigen aan Sint-Gerlach geschonken, speciaal heeft toegewezen aan het ziekenverblijf van Sint-Gerlach, namelijk vier schelling, die volgens cijnsrecht jaarlijks te Aken uit twee huizen moet betaald worden, en één malder rogge jaarlijks te Daniken. Het ziekenverblijf van Sint-Gerlach heeft op dit moment 24 schapen, een koe, een kalf, een zeug, zestien kippen en twaalf eenden. De proost van Heinsberg en Sint-Gerlach hecht zijn goedkeuring aan de toewijzing die de magistra met unanieme instemming van de nonnen aan het ziekenverblijf heeft gedaan en de kloosters van Heinsberg en Sint-Gerlach bezegelen.

De proost bevestigt zowel de genoemde inkomsten als de inkomsten die in de toekomst rechtens aan het ziekenverblijf zullen toekomen, onder dreiging van een verschrikkelijke vervloeking.

Gedaan op 2 september 1236, in de kerk van Sint-Gerlach.

Het zij bekend dat Anselm, vrij man, in de hoop op eeuwige vergelding die kostbaarder is dan elke kostbaarheid, die elk soort beloning overwint en te boven gaat en die voor een mens van grotere waarde moet zijn dan voor zichzelf, zijn dochter Mechteld aanbiedt aan het altaar van de heilige maagd Maria te Thorn. Daarenboven draagt hij drie bunder allodiaal bezit te Oe aan dit altaar over door de hand van Gerard, graaf van Gelre, op voorwaarde dat Mechteld daarvan de opbrengst zal ontvangen zolang zij leeft. Anselm bepaalt dat deze drie bunder na haar dood onveranderlijk ten bate van de broeders en zusters van Thorn zal komen.

Mocht iemand het wagen om inbreuk te maken op deze vrijwillige overdracht, weet dan dat hij door zijn ongerechtigheid en onrechtvaardigheid de straf van eeuwige kwelling zal verdienen. Want opdat niemand dit ook maar zal wagen, wordt dit op straffe van excommunicatie verboden.

Getuigen zijn: Gerard, graaf, Engelbert, slotvoogd, Wolter, zijn broer, Willem en Rutger van Kessenich, Udo van Lo en Engelbert van Horn; ook zijn getuigen: Burghardis, abdis, Heilwich, dekanes, en de zusters Fagala, Bezla, Richildis en Aleid; eveneens de volgende broeders: Gerald, Bennekinus, Everard, Hendrik; eveneens de ministerialen Geldolf, voogd, Ulrik cum barba (met de baard), Evezo, Dirk, Malram en Herbrand.

Gedaan in 1102.

Arnold, aartsbischop van Keulen, maakt bekend dat Rudolf de Turri, ministeriaal van graaf Adolf van Saffenberg, met instemming en op verzoek van zijn echtgenote Waldrade en zijn zonen Paganus, Gevehard en Herman, zowel voor zijn eigen zielenheil als dat van zowel zijn ouders als die van zijn echtgenote door de hand van zijn heer, voogd van de abdij Kloosterrade, zijn allodium te Hubach aan de abdij heeft gegeven. Op dit allodium te Hubach is een klooster gebouwd ter ere van Maria, moeder van God, en Johannes de Doper, waar de arme zusters van de kerk van Kloosterrade God en Zijn moeder dienen. Rudolf heeft dit gebied met de bijbehorende wijngaard, die zich uitstrekt tot aan het bos dat zich bevindt tussen het allodium van de abdij Kloosterrade te Resene en tussen het gebied dat betrekking heeft op het allodium dat behoort tot Vettelhoven en wordt begrensd precies op de oever van de beek, de Hubach, geruild met het gebied dat hij met eigen vermogen had gekocht tussen Dernau en het klooster op de berg Logescosseh. Eén deel ligt boven Bortte en het andere bij Maren; deze twee delen heeft hij in ruil voor hetzelfde gebied aan Nicolaas van Friesheim, zoon van Hendrik, ministeriaal van St.-Pieter te Keulen, gegeven. Verder lijkt het rechtvaardig en passend dat, wat betreft het respect en de gehoorzaamheid die de zusters van Marienthal aan de abt en het convent van Kloosterrade tot nu toe hebben betoond, een zekere en redelijke lijn wordt voorgeschreven voor de toekomst. De zusters die overgebracht zijn naar Hubach, dat eigendom is van de abdij Kloosterrade, zullen aan de abt en de abdij waarvandaan zij overgedragen zijn dezelfde onderworpenheid en gehoorzaamheid betonen zoals zij tot nu hebben gedaan, namelijk dat geen enkele zuster zonder toestemming en advies van de abt wordt toegelaten of opgenomen. Geen enkele broeder zal worden toegelaten tot het bestuur of de bediening van de zusters, behalve degene die de abt op advies van de broeders heeft toegelaten; en als een vrouw of man intreedt of toegelaten wordt, zal dit nietig of instabiel zijn. Ook de beurtelingse liefdadigheid is toevertrouwd aan de zusters zodat niemand zonder toestemming van de zusters met een verstandiger advies gedwongen wordt iemand op te nemen, om te voorkomen dat de arme zusters op enigerlei wijze belast worden. Laat degenen die met algehele instemming zijn ingetreden op een tijdstip, door de abt voorzien volgens het gebruik en de gewoonte van het klooster, devoot hun ambt vervullen en de abt direct en nederig gehoorzaamheid beloven. Laat echter de zuster die voor het bestuur van de orde moet worden voorgedragen door haar zusters, geschikt en nuttig voor een dergelijk ambt, door de abt worden aangesteld op advies van zijn broeders en zusters, die hijzelf zal hebben willen toelaten. Deze zuster moet door alle zusters volgens de kloosterregel en de orde zonder tegenspraak gehoorzaamd worden. Laat haar geen ambt, geen gehoorzaamheid opdragen aan één van de zusters, behalve op advies en met instemming van de abt en prior, en laat haar geen bijzonderheid voor zichzelf opeisen, maar laat haar zich inspannen om de regel zelf na te volgen en anderen te waarschuwen, onderwijzen en dwingen dit te doen. Indien zij echter onverhoopt nalatig is gebleken of in iets opvallend of minder nuttig bevonden is, laat de abt haar dan na gemeenschappelijk overleg met de oudere broeders van het klooster uit haar ambt ontzetten en een andere geschikte zuster in haar plaats stellen, ook als dit de zusters niet bevalt. Laat ook een broeder die na de abt als prior voor alle zaken van het klooster zorg zal dragen, op advies van de broeders uit de gemeenschap worden gekozen en laat hem uitsluitend door de hand van zijn abt aan het hoofd worden geplaatst van de zusters. Laat hem ook in alle nederigheid elke onderwerping en algehele gehoorzaamheid tonen aan zowel zijn abt als aan zijn klooster en laat hem inzien dat hij in alle zaken het klooster dient zoals elke andere broeder, in een functie die geenszins verschillend is. Laat daarbij diezelfde broeder, als hij niet voldoet of niet geschikt is gebleken voor dit ambt, naar zijn klooster worden teruggeroepen en bevrijd worden van de gehoorzaamheid die hem is toevertrouwd, en laat een ander door de hand van de abt en op advies van de broeders zijn plaats innemen.

Arnold heeft deze oorkonde met zijn ban bevestigd en bezegeld.

Als getuigen waren aanwezig: Adalbero, bisschop van Luik, Arnold, aartsbisschop en proost van de domkerk, Theobald, proost van St.-Severinus, Alexander en Elbert, aartsdiakens van Luik, Rembold, proost van St.-Jan en het Heilig-Kruis, Nicolaas, proost van St.-Dionisius, Hendrik, proost van de Onze-Lieve-Vrouwekerk te Maastricht; de vrije mannen Adolf, graaf van Saffenberg, voogd van de abdij Kloosterrade, Herman, zijn zoon, Goswijn van Heinsberg, Goswijn, zijn zoon, Koenraad van Merum, Theobald van Elsloo; ministerialen van graaf Adolf: Meinzo, de eerder genoemde Rudolf, Christiaan van Grau-Rheindorf.

Gegeven op 28 augustus 1140.

Beatrix, vrouwe van Valkenburg, maakt bekend dat Gerard Buc in aanwezigheid van haar, vele van haar ministerialen, alle inwoners van Valkenburg en verscheidene van haar getrouwen heeft verklaard dat zijn vader, heer Emmo van Klimmen, uit zijn allodiaal bezit een huis met grond te Voheim aan het klooster Sint-Gerlach heeft geschonken met het oog op zijn zielenheil en dat van zijn voorgangers. Daarenboven heeft Gerard betuigd dat zijn vader deze schenking rechtens en wettig aan het klooster heeft overgedragen in eeuwig bezit.

Beatrix heeft bezegeld.

Getuigen zijn: Adam van Borgharen, Adam van Meersen, Dirk, voogd, Reinier van Limmel, Heineman van Heer, Randolf en Godschalk van Valkenburg, en bijna alle aanzienlijke ministerialen die toebehoren aan Beatrix en aan Dirk, haar nog jonge zoon.

Odilia, abdis van de kerk van Thorn, maakt bekend dat Godfried, heer van Heinsberg, een zeker dienstmeisje, genaamd Aleid, toebehorend aan de kerk van Geilenkirchen, op advies en met medewerking van Gozewijn, priester, pastoor van Geilenkirchen, van die kerk heeft losgemaakt en haar aan de kerk van Thorn heeft gegeven op een dusdanige wijze dat Aleid ministeriaal is van de kerk van Thorn en dat zij onder hetzelfde recht valt als de ministerialen van de abdij van Thorn, zoals terecht is. Dit is echter aldus gedaan dat Godfried het meisje heeft toevertrouwd aan de vrije en adellijke mannen Dirk van Tüddern en Herbert van Beggendorf om dit onder zijn naam uit te voeren alsof hij dit zelf zou doen. Dirk en Herbert hebben haar inderdaad de kerk van Thorn binnengevoerd in het bijzijn van allen die waardig waren om aanwezig te zijn tot getuigenis van deze zaak. Aleid heeft zelf de eed aan de kerk afgelegd op de relieken van de heiligen om de trouw van de ministerialiteit aan de kerk van Thorn te bewaren. En aan Odilia, de abdis, heeft zij eveneens trouw beloofd zoals ministerialen die aan de abdis moeten beloven. En als Aleid kinderen baart, dan zal haar laatste zoon haar als erfgenaam opvolgen, en alle anderen, hetzij dochters, hetzij zonen, moeten verdeeld worden; het ene deel moet aan Godfried, heer van Heinsberg, toekomen en het andere zal bij de kerk van Thorn blijven. Maar als Aleid geen zoon zal hebben, dan dient de erfopvolging bij haar laatste dochter te liggen en de anderen dienen verdeeld te worden zoals hiervoor gesteld is. Bij de uitvoering van deze zaak waren ter raadgeving voor Godfried aanwezig: Gozewijn, pastoor van Geilenkirchen, Godschalk van Koslar, Hezelo van Bulo, Meiner van Trips, Adam van Volkenrath. Voor de abdis waren ter raadgeving aanwezig: Sigewiz, dekanes, Amabilia, kosteres van de kerk, en met hen het hele convent, Dirk, deken en kanunnik van Thorn, Willem, kanunnik van Thorn, Dirk van Berg, Godfried de Cimiterio (van de Kerkhof), Koenraad, Reinfried en verscheidene andere ministerialen van de kerk van Thorn die bij deze zaak aanwezig moesten zijn. Voor Godfried, heer van Heinsberg, en voor de abdis waren eveneens aanwezig uit Übach: Otto, priester en pastoor van de kerk, Dirk van Drinhausen, Gerlach van Müllenbach, Herbert van Gürzel, Hugo en verscheidene anderen die tot de abdij van Thorn behoren.

Odilia heeft bezegeld met het zegel van de kerk van Thorn.

Gedaan in 1172.

Graaf Adelbert van Saffenberg heeft samen met zijn zoon Adolf bovenop alle weldaden waarmee hij de abdij passend heeft begunstigd en bovenop de gegeven, algehele vrijheid, zoals onder het zegel van bisschop Otbert is vervat, de hoeve van Germanus aan de abdij gegeven voor het zielenheil van Adelberts moeder Gepa. Bij het overlijden van graaf Adelbert heeft zijn zoon, graaf Adolf, de tienden die hij in zijn landgoederen te Riemst, Gellik, Herderen, Breelo en Genk bezit met al hun toebehoren, en ook zes bunder te Riemst en drie hoeven, hovestede genoemd, voor het zielenheil van zijn vader overgedragen aan de abdij. Verder heeft Adolf in hetzelfde allodium van Kerkrade de plaatsen Berenbruch, Gerbrestbruch, en ook zes en een halve hoeven, namelijk alwat het leen was van zijn broer Diederik, bijgenaamd Holgrim, op verzoek van Diederik aan de abdij gegeven. Dit zijn: één hoeve te Crombach, anderhalve hoeve te Kerkrade, drie hoeven bij Herbach en één hoeve te Wildnis. Daarnaast gaf hij aan de abdij een hoeve van Walthelm en een halve hoeve van Adolf; de hoeve van Ansfrid naast de vijver; nog drie hoeven, namelijk het leen van Hugo, broer van de eerdergenoemde Diederik, en ook nog twee hoeven en twintig morgen van zijn woud te Meinweide. Ook schonk hij de wijngaard Hangendevels, boven de rivier Ahr. Nadat deze plaats beplant was met wijngaarden, heeft Arnold’s voorganger, aartsbisschop Frederik, de tiend die hem toekwam aan de abdij Kloosterrade gegeven en dit met zijn zegel bevestigd. Hertog Walram van Limburg heeft zes hoeven in het allodium Ritzerfeld, namelijk het leen van Engram en zijn broer Embrico, en de tiend van een hoeve te Kettensief overgedragen aan de abdij. Zijn zoon, heer Hendrik, heeft vijftien morgen van het leen van broeder Hezelo, zijn ministeriaal, er aan toegevoegd en hij heeft alwat zijn vader en schoonvader hebben gedaan, bevestigd. De bovengenoemde graaf Adolf van Saffenberg heeft aan de abdij vier delen van kerken met een gelijk deel van de tienden gegeven, waarvan de namen zijn: een zesde deel van de kerk van Gellik met een zesde deel van de tienden; een vijfde deel van de kerk van Riemst met een vijfde deel van de tienden, evenals de plaats van een hoeve op het kerkhof van de kerk; een vijfde deel van de kerk van Genk met een vijfde deel van de tienden; een vijfde deel van de kerk van As met een vijfde deel van de tienden. Daarbovenop heeft hij de kerk van het nabijgelegen Kerkrade vrij gegeven aan de abdij. Ook Udo, een edelman uit Mülfort, die een vierde deel van de schenking van de kerk bij Setterich bezat, schonk dit aan de abdij Kloosterrade met een vierde deel van tienden, evenals een achtste deel van de kerk van Buchten met een achtste deel van de tienden. Verder gaf Udo junior, zoon van Udo, de volgende zaken aan de abdij: vijftien morgen bij Setterich, een hoeve die drie schelling Keuls opbrengt en vijftien vrethen, en een hoeve bij Hillengouen. Ludolf van Bedburg schonk zijn wijngaarden te Kirchdaun en Bengen. Van Diederik, graaf van Are, ontving de abdij Kloosterrade een halve molen in Wanlo in een legitieme schenking. Ook de edele vrouwe Reinwidis en haar echtgenoot Adelbert gaven anderhalve hoeve te Houthem en drie hoeven; zuster Wendelburg schonk een hoeve in Diburghoue en zuster Adelheid dertig morgen en een hoeve te Lich. Ook Nizo van Gerderath gaf een allodium te Gerderath en Mariaweiler, dat zestien schelling Keuls afdraagt. Meinzo, ministeriaal van Adolf, gaf samen met zijn echtgenote Gepa door de hand van zijn heer een wijngaard bij Walberberg, die Dalewingart wordt genoemd, drie delen van een wijngaard in Bodendorf, acht morgen in Weiler, acht morgen naast het gasthuis en bovendien de hele hoeve waarin het gasthuis zich bevindt, evenals het bos achter het gasthuis. Rudolf van Hetzenrath gaf drie bunder bij dezelfde plek en Godschalk schonk met zijn echtgenote Adelheid negen morgen bij Ameln. Deze zaken, onder het episcopaat van Adolf en zijn voorgangers legitiem geschonken, zijn wettelijk in het bezit van de abdij Kloosterrade.

Arnold heeft deze oorkonde bevestigd met zijn ban en bezegeld.

Als getuigen waren aanwezig: Arnold, aartsdiaken en proost van de domkerk, Walter, deken van de domkerk, Otbert, scholaster van de domkerk, Gerard, aartsdiaken en proost van de kerk te Bonn, Theobald, proost van St.-Severinus, Bero, proost van St.-Kunibert, Adelbero, scholaster van St.-Kunibert, Walter, proost van Wassenberg, Bernger, scholaster van de kerk van Mariengraden; de vrije mannen: Adolf, graaf van Saffenberg, Hendrik, heer van Limburg, Lotharius, graaf van Are, Goswijn van Heinsberg en vele anderen.

Gedaan op 20 september 1140, in de St.-Pieterskerk te Keulen.

Jan, proost, en convent van Heinsberg maken bekend aan magister en convent van Sint-Gerlach, niet alleen omdat zij het rechtens verschuldigd zijn, maar ook vanwege de vroomheid en het geloof waarmee zij van oudsher met elkaar verbonden waren en dat hen nu met elkaar verbindt, dat zij de broeders en de zusters, zowel geestelijken als leken van de gemeenschap van Sint-Gerlach, zullen herdenken in missen, psalmgebeden, waken, antifonen, in de eerste herdenking, in de herdenking op de zevende dag van het overlijden, op de dertigste dag, bij het jaargetijde en in alle erediensten zoals zij thans de broeders en zusters herdenken van het eigen klooster die komen te overlijden, behalve datgene wat voor Heinsberg en Sint-Gerlach te bezwarend zou zijn en schriftelijk bevestigd door beide partijen als te gevaarlijk, omdat geschreven staat ‘belooft en voldoet’, namelijk dat het klooster Sint-Gerlach de overledenen van het klooster van Heinsberg gedachtig is in die zaken waarin het klooster van Heinsberg gehouden is het klooster Sint-Gerlach niet te vergeten bij de dagelijkse psalmgezangen tot aan de dertigdaagse herdenking en ook niet bij de dagelijkse psalmlezing een jaar lang.

Gegeven te Heinsberg, op 4 maart 1241.

Reinwidis, geboren te Übach, maakt bekend dat zij door haar ouders ooit geschonken is aan het altaar van de heilige Maria van de kerk van Thorn onder het volgende recht: alle mannelijke nakomelingen zullen jaarlijks op 11 november drie penning Keuls overdragen aan dit altaar, de vrouwen daarentegen drie obolen Keuls, en wel door een getrouwe man van hun geslacht met wie zij zelf zullen instemmen. Voor de toestemming om te huwen zullen zij zes penning Keuls betalen en aldus zullen zij voortaan vrij blijven van iedere onterechte heffing of hinder door welke voogd dan ook. Bij hun dood zullen zij voor het recht dat ‘afliph’ wordt genoemd, de beste viervoeter leveren. Als zij echter geen viervoeter hebben, zullen zij het beste kledingstuk geven dat zij tijdens hun leven gebruikten.

Ieder die het zal wagen inbreuk te maken op deze oorkonde, zal geëxcommuniceerd zijn en hetzelfde lot ondergaan als Judas, de verrader van de Heer.

Er is bezegeld met het zegel van de kerk van Thorn.

<Hendrik II, bisschop van Luik, maakt bekend dat edelman Reinbert van Mülfort zijn allodium van zeven hoeven te Curlo en ook drie hoeven te Hetzenrath voor een bedrag van 166 mark heeft verkocht aan de abdij Kloosterrade met de weiden, moerassen en bossen en met elk bijbehorend recht. Gerard van Wassenberg, kasteelheer en edelman, heeft deze verkoop echter aangevochten omdat deze allodia hem leenrechtelijk toekwamen. Nadat Gerard van de abt van Kloosterrade vijftien mark heeft ontvangen, hebben hij, zijn echtgenote, vrouwe Elisabeth, ooit gravin van Kleef, en hun zoon Gerard volgens het recht afstand gedaan van hun leen, en de allodia voor hun zielenheil en dat van hun ouders vrij van elke schuld aan de abdij toegewezen. Hendrik, hertog van Limburg, voogd van de abdij, heeft deze toewijzing aanvaard en de voogdij van Gerard en zijn nabije erfgenamen erkend nadat de toewijzing was gedaan.

Hendrik heeft deze oorkonde met zijn ban bevestigd en bezegeld.

Als getuigen waren aanwezig: Steven, abt van St.-Jacob, Wazelinus, abt van St.-Laurens, Gerland, abt van Floreffe, Lucas, abt van Publémont; de vrije mannen Hendrik, hertog van Limburg, voogd van de abdij Kloosterrade, Gerard van Wassenberg en zijn zoon Gerard, Hendrik van Langerlo, Winand en zijn broer Filips van Gronsveld en vele anderen.

Gedaan op 28 juli 1148.>

Dirk, heer van Valkenburg, heeft het bos dat Vorbusde wordt genoemd en hem toebehoort, gelegen in het allodium van Houthem, verkocht aan proost en klooster van Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, met de grond en opstallen om eeuwig met recht van eigendom te bezitten. Maar omdat hij dit bos voor een lager bedrag dan de correcte prijs aan het klooster heeft verkocht, schenkt hij met het oog op zijn zielenheil en dat van zijn voorgangers het mindere in de verkoop aan het klooster.

Bij deze verkoop was een aantal van zijn mannen aanwezig, namelijk: Alard van Haasdal, ridder, Adam van Borgharen, ridder, Gozewijn Dukere, ridder, en Adam, zoon van Adam van Borgharen, ridder, Gerard van Oud-Valkenburg, ridder, Willem van Beek en vele andere.

Dirk, heer van Valkenburg, heeft bezegeld.

Volgende mannen van Dirk, heer van Valkenburg, waren bij deze overeenkomst aanwezig: Alard van Haasdal, ridder, Adam van Borgharen, ridder, en Gozewijn Dukere, ridder, en zij hebben medebezegeld.

Gedaan en gegeven in maart 1241.

Hildegonde, abdis, en het convent van de abdij van Thorn hebben, omdat hun kerk met grote, zware schulden is belast door branden, stormen en berovingen en zij geen mogelijkheden hebben om die schulden te betalen, en ook vaak gekweld en in het nauw gebracht worden door hun schuldeisers, uit vrees om in handen van woekeraars te vallen, na raad ingewonnen te hebben bij verstandige en aanzienlijke mannen met hun medekanunniken en ministerialen met algemene instemming het volgende toegestaan, namelijk dat de hof van Baarle met de tienden, zonder de aanhorigheden, de hof van Gilze met de tiend van Gilze, zonder de aanhorigheden, alsmede de tiend van Hemert en van Avezaath gereserveerd worden om bovengenoemde schulden te betalen, en wel in deze vorm dat de vruchten en de opbrengst van deze hoven en tienden volledig besteed zullen worden aan de voornoemde schulden tot deze volledig zijn betaald. Tot het beheer van de prebenden van de vrouwen zijn met gemeenschappelijke raad en toestemming de volgende hoven toegewezen: uit Thorn en de aanhorigheden het geheel van alle opbrengsten, behalve de kleine tiend van Thorn alleen, die toekomt aan de abdis; tot gebruik van de vrouwen worden ook de akkers van Übach toegewezen met de tiend in zijn geheel, eveneens de hof van Neer in zijn geheel, de hof van Eisden met de aanhorigheden, en eveneens de goederen van Bergeijk in hun geheel; en het eiland, gelegen tegenover Wessem, gaat over naar gemeenschappelijk gebruik. Tot het beheer van de abdis worden met algemene toestemming en instemming deze zaken aan haar toegewezen: de kleine tiend van Thorn zonder de tienden van de aanhorigheden. Ook worden aan haar de aanhorigheden toegewezen van zowel de hof van Baarle als van de hof van Gilze met al hun wisselende inkomsten, zowel feodaal als uit de dode hand. Ook moet worden toegevoegd dat alle wisselende inkomsten in de bovengenoemde hoven, zowel de feodale als die uit de dode hand, aan de abdis worden afgestaan, behalve die van Neer en Eisden, die naar het convent gaan. En er moet aan herinnerd worden dat de hof van Oeteren wordt afgestaan aan de abdis, behalve de cijns en de te verrichten diensten, en ook de hof van Grathem, als de termijn van de verplichting verlopen is, namelijk vanaf 17 september volgend op 13 juli; de cijns daarentegen en de te verrichten diensten van Oeteren worden afgestaan aan het convent.

Deze regeling is gemaakt met gemeenschappelijke instemming en toestemming van abdis en convent tot nut van de kerk van Thorn en ter aflossing van de schulden.

Deze zal ingaan op 13 juli 1234 en acht jaar duren.

Hendrik II, bisschop van Luik, maakt bekend dat vrouwe Adelheid, echtgenote van Reinier van Beek, de kerk van Spaubeek, die zij door een legitieme schenking van Reinier volgens de gewoonte van hun land als bruidsschat had ontvangen, met de gehele tiend die de kerk van oudsher had en met de gehele huwelijksgift, en ook twee hoeven van twaalf bunder aan de abdij Kloosterrade heeft geschonken. Zij deed dit ten eerste voor het zielenheil van Reinier, die haar bij leven had opgedragen om het met geweldige toewijding te verwezenlijken en dit onder ede had bezworen onder dreiging van het goddelijk oordeel; daarnaast deed zij dit voor haar eigen zielenheil, van haar ouders en die van haar echtgenoot.

Bij deze schenking waren aanwezig: Theobald, aartsdiaken en proost van de kerk van Xanten, Godfried van Schinnen en meerdere ministerialen en mannen van Adelheid. Deze schenking is door de hand van Willem, edelman van Geleen, wettig gedaan en door Raas, pastoor van voorgenoemde kerk, tot opdracht van de kerk van St.-Marie en St.-Lambert, op bevel van genoemde vrouwe afgestaan.

Hendrik heeft, zoals de kerkelijke rechtspraak vereist, deze schenking aan Kloosterrade met zijn ban bevestigd in aanwezigheid van zijn aartsdiakens en de volgende abten: Alexander, aartsdiaken, Dodo, aartsdiaken, Elbert, aartsdiaken, Steven, abt van St.-Jacob, Wazelinus, abt van St.-Laurens, Gerland, abt van Floreffe, Lucas, abt van Cornillon; daarnaast waren er zoals gebruikelijk bij Hendrik’s schenkingen veel clerici en leken aanwezig.

Gedaan [tussen 12 mei en 24 december] 1148.

Godfried Dives (de Rijke), Manegold, Godfried, zoon van vrouwe Osa, Boudewijn de Molendino (van de Molen) en de overige schepenen van Maastricht maken bekend dat, toen er een geschil gerezen was over de goederen van Godfried van Heer, ridder, tussen proost en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, enerzijds, en Wolter van Mesch, burger van Maastricht, Jutta en Mathilde, dochters van Adam, zoon van Godfried van Heer, en Leonius, hun voogd, anderzijds, er in aanwezigheid van schepenen van Maastricht, van meier en schepenen van Heer en van verwanten en vrienden van Jutta en Mathilde een akkoord gesloten is waarbij proost en convent van Sint-Gerlach uit die goederen van Godfried eeuwig vijf bunder akkerland, afhangend van de hof van Heer, naar erfelijk recht zullen hebben, waarmee iedere actie en geschil over deze goederen zal ophouden. Voor de volledigheid echter van deze overeenkomst hebben Wolter van Mesch, Leonius en Mathilde, moeder van Jutta en Mathilde, dochters van Adam, ten behoeve van proost en convent van Sint-Gerlach afstand gedaan van de genoemde vijf bunder in aanwezigheid van schepenen van Maastricht en van meier en schepenen van Heer. Proost en convent hebben echter evenzo ten behoeve van Wolter van Mesch, Jutta en Mathilde afstand gedaan van alle overige goederen van Godfried van Heer, ridder, zowel binnen als buiten Maastricht liggend. Bovendien is aan deze overeenkomst een zodanige voorwaarde toegevoegd dat Jutta en Mathilde, wanneer zij tot de jaren des onderscheids zijn gekomen en een geschil willen opwerpen over deze goederen, zij hierdoor weer in dezelfde veroordeling van excommunicatie zullen vervallen zoals vóór de overeenkomst en de zaak blijft in dezelfde toestand als vóór deze overeenkomst. Dan zal tegen hen worden geprocedeerd volgens de retroacta naar kerkelijk recht zoals men ten tijde van de overeenkomst zou procederen.

Deze overeenkomst is gemaakt in de maand april 1253.

Op verzoek van Leonius en Mathilde, moeder van Jutta en Mathilde, hebben Godfried Dives (de Rijke), Manegold, Godfried, zoon van vrouwe Osa, en Boudewijn de Molendino (van de Molen), schepenen van Maastricht, deze oorkonde bezegeld en aan proost en convent van Sint-Gerlach gegeven.

Hendrik, hertog van Limburg en graaf van Berg, maakt bekend dat abdis en convent van de abdij van Thorn een hoeve te Drinhausen hebben overgedragen aan Jan, geestelijke van Körrenzig en kanunnik van Luik. Jan heeft die hoeve met een zekere som geld ingelost om deze vrij te bezitten zolang hij leeft, elk recht van zijn erfgenamen uitgesloten. Na zijn overlijden zullen de bovengenoemde goederen vrij aan de kerk van Thorn toevallen op een zodanige wijze dat niemand van zijn erfgenamen zich onder het mom van gerechtigd erfgenaam in het bezit zal stellen van deze goederen.

Hendrik heeft bezegeld.

Gedaan in december 1235.

Arnold, aartsbisschop van Keulen, maakt bekend dat Jan van Bornheim, zoon van Diederik, met instemming en op verzoek van zijn echtgenote Elisabeth zijn allodium te Bornheim, dat hij erfrechtelijk bezat en van zijn mede-erfgenamen vrij gemaakt had door een deel van een andere erfenis, namelijk zeventig morgen en een hof voor eigen bewoning, in de volkstaal hovestad genoemd, door de hand van Arnold heeft overgedragen aan de abdij Kloosterrade voor zijn zielenheil, dat van zijn echtgenote en hun beide ouders. De broeders van de abdij kochten van Folmer, abt van Lonnig, en zijn broeders door de hand van de voogden van de abdijen van Lonnig en Kloosterrade zeventig morgen en een wettig verkregen hof te Ameln. Diezelfde broeders kochten van Robert, zoon van Reinold, vijftien morgen en van Gerard, zoon van Reter van Rödingen, dertien morgen en een wettig verkregen hof te Ameln. Werner Rufus van Merz, horige van St.-Pieter, schonk aan de abdij Kloosterrade in zijn dorp dertig morgen en een hof door de hand van Arnold.

Arnold heeft deze oorkonde met zijn ban bevestigd en bezegeld.

Als getuigen waren aanwezig: Hendrik II, bisschop van Luik, Reinier, aartsdiaken en proost van St.-Paulus, Theobald, proost van St.-Severinus, Arnold, proost van St.-Andreas, Goswijn van Heinsberg, Gerlach van Mönchengladbach, Hendrik van Volmarstein en Tiemo van Soest.

Gedaan te Soest, op 29 december [1148].

Dirk, heer van Valkenburg, heeft in handen en bezit van proost en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, negen bunder land uit zijn goederen te Hatersbruc gesteld en vier in zijn allodium te Houthem, met de opbrengst en het gebruik, alsmede een cijns van vijftien schelling Luiks die het klooster hem jaarlijks verschuldigd is voor de inkomsten van vier mark die hij aan het klooster heeft geschonken. Dirk heeft bepaald dat deze vier mark als volgt moet worden uitgekeerd: bij het jaargetijde van vrouwe Berta, zijn overleden echtgenote, een pitantie van één mark aan het convent; van de overige drie mark zal dagelijks in eeuwigheid door proost en convent een mis voor alle overledenen worden opgedragen. Indien Dirk of zijn erfgenamen het zouden willen, kunnen zij aan proost en convent veertig mark Keuls geven om de inkomsten van vier mark te kopen, waarmee de pitantie zal worden gedaan en de missen opgedragen; en zo zal de genoemde grond en cijns weer vrij aan Dirk of aan zijn erfgenamen terugvallen.

Getuigen zijn: Engelbert, broer van Dirk, heer van Valkenburg, aartsdiaken van Luik, Alard van Haasdal, Gozewijn Dukere en Adam van Borgharen, ridders.

Dirk, heer van Valkenburg, zijn broer Engelbert, aartsdiaken van Luik, Alard van Haasdal, Gozewijn Dukere en Adam van Borgharen hebben bezegeld.

Gedaan en gegeven op 5 juli 1254.

Hildegonde, abdis, en het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Thorn hebben met eendrachtige raad en algemene instemming de tiend die ze hebben in de Tielerwaard, in Hemert of in de parochie van dat dorp, alsmede de inkomsten die ze in Avezaath bezitten, overgedragen aan abt en convent van de Sint-Paulusabdij te Utrecht tegen een jaarlijkse eeuwigdurende pacht van zes mark Keuls, volgens de dagkoers, waarbij twaalf schelling Keuls te rekenen is voor één mark. Hieraan is toegevoegd dat het hiervoor bepaalde geld jaarlijks aan hen in de kerk van Thorn moet worden betaald op 1 mei. Bovendien bepalen zij dat degene die te zijner tijd abt van de Sint-Paulusabdij zal zijn, hun kerk te Hemert van degene zal ontvangen die dan abdis van Thorn zal zijn, en dat de abt de tiend, allodia en andere inkomsten die nu tot de pastorie van die kerk horen, vrij en rustig mag bezitten.

Abt en convent van de Sint-Paulusabdij hebben deze oorkonde doen bekrachtigen met het zegel van de abdij van Thorn, waarbij zij absoluut en uitdrukkelijk afzien van ieder verweer, elke actie en een beroep op bescherming, gebaseerd op welke titel van welk kerkelijk of wereldlijk recht dan ook inzake de voornoemde zaken.

Gedaan in aanwezigheid van het kapittel van Thorn en in bijzijn van de getuigen: Dirk, deken van Thorn, Koenraad, kanunnik van Thorn, Hendrik, ridder, Marsilius, Gerard en verscheidene anderen.

Gegeven op 27 april 1237.

<Hendrik II, bisschop van Luik, maakt bekend op welke manier de abdij Kloosterrade onder het episcopaat van zijn voorgangers, de bisschoppen Frederik, Alexander, Adelbero I en Adelbero II, door de vrijgevigheid van vorsten en schenkingen van gelovigen verrijkt en bevorderd is.

Toen de zusters van de abdij Kloosterrade niet meer op dezelfde plek konden wonen door hun grote aantal, bouwde abt Rutger voor hen een klooster te Sinnich. En nadat de passende verblijven voor de zusters voltooid waren, droeg hij hen over naar Sinnich samen met de zusters die hij zes jaar daarvoor in Scharn geplaatst had, zodat ze daar niet meer lastig werden gevallen door voorbijgangers en door personen die ’s nachts de stad niet konden binnenkomen. Rutger wees hen een aantal allodia, akkers en wouden toe, niet om deze geheel af te zonderen van zijn abdij die deze gebieden in haar bezit hield, maar opdat hij de zusters voor een tijdje kon voorzien in hun levensonderhoud. Deze gebieden zijn de volgende: een allodium te Sinnich, dat de abdij Kloosterrade kocht van de abt en broeders van St.-Jacob te Luik, met weiden en bossen, en een molen met een waterloop te Sinnich; een allodium van drie hoeven te Gieveld; een allodium te Scharn dat de edelman Adelbert aan de abdij Kloosterrade schonk; een allodium van drie hoeven te Beggendorf dat de abdij kocht van de edelman Rutger van Beggendorf; zes bunder land met een zesde deel van de tienden te Riemst, en te Gellik, Esch, Breelo en Genk; dit bezat de abdij door een schenking van Adelbert, graaf van Saffenberg; twee hoeven van veertig morgen te Bombaye en drie bunder van beplant land aldaar, alsmede anderhalve hoeve bij Nurop.

Verder lijkt het rechtvaardig en passend dat, wat betreft het respect en de gehoorzaamheid die de zusters aan de abt en het convent van Kloosterrade tot nu toe hebben betoond, een zekere en redelijke lijn wordt voorgeschreven voor de toekomst. De zusters die overgebracht zijn naar Sinnich, dat net als de andere bovengenoemde landerijen eigendom is van de abdij Kloosterrade, zullen aan de abt en abdij waarvandaan zij overgedragen zijn dezelfde onderworpenheid en gehoorzaamheid betonen zoals zij tot nu hebben gedaan. Zij zullen het namelijk niet mogen wagen om iets voor zichzelf te nemen, te veranderen of een bepaald gezag te bevestigen van de bovengenoemde allodia en goederen met elk bijbehorend recht, die door de abdij Kloosterrade legitiem ontvangen en vreedzaam in bezit gehouden zijn en aan de zusters zonder enige afscheiding voor hun levensonderhoud zijn afgestaan en toegekend. Laat de abt de macht behouden om universele zaken vast te stellen, die echter wel moeten worden gedaan op basis van gemeenschappelijk advies en met instemming van de broeders.

Geen enkele zuster mag zonder toestemming en advies van de abt worden toegelaten of opgenomen. Geen enkele broeder zal worden toegelaten tot het bestuur of de bediening van de zusters, behalve degene die de abt op advies van de broeders heeft toegelaten; en als een vrouw of man intreedt of toegelaten wordt, dan zal dit nietig of instabiel zijn. Ook de beurtelingse liefdadigheid is toevertrouwd aan de zusters zodat niemand zonder toestemming van de zusters met een verstandiger advies gedwongen wordt iemand op te nemen, om te voorkomen dat de arme zusters op enigerlei wijze belast worden. Laat degenen die met algehele instemming zijn ingetreden op een tijdstip, door de abt voorzien volgens het gebruik en de gewoonte van het klooster, devoot hun ambt vervullen en de abt direct en nederig gehoorzaamheid beloven. Laat echter de zuster die voor het bestuur van de orde moet worden voorgedragen door haar zusters, geschikt en nuttig voor een dergelijk ambt, door de abt worden aangesteld op advies van zijn broeders en de zusters, die hijzelf zal hebben willen toelaten. Deze zuster moet door alle zusters volgens de kloosterregel en de orde zonder tegenspraak gehoorzaamd worden. Laat haar geen ambt, geen gehoorzaamheid opdragen aan één van de zusters, behalve met instemming van de abt en prior, en laat haar geen bijzonderheid voor zichzelf opeisen, maar laat haar zich inspannen om de regel zelf na te volgen en anderen te waarschuwen, onderwijzen en dwingen dit te doen. Indien zij echter onverhoopt nalatig is gebleken of in iets opvallend of minder nuttig bevonden is, laat de abt haar dan na gemeenschappelijk overleg met de oudere broeders van het klooster uit haar ambt ontzetten en een andere geschikte zuster in haar plaats stellen, ook als dit de zusters niet bevalt. Laat ook een broeder die na de abt als prior voor alle zaken van het klooster zorg zal dragen, op advies van de broeders uit de gemeenschap worden gekozen en laat hem uitsluitend door de hand van zijn abt aan het hoofd worden geplaatst van de zusters. Laat hem ook in alle nederigheid elke onderwerping en algehele gehoorzaamheid tonen aan zowel zijn abt als aan zijn klooster en laat hem inzien dat hij in alle zaken het klooster dient zoals elke andere broeder, in een functie die geenszins verschillend is. Laat daarbij diezelfde broeder, als hij niet voldoet of niet geschikt is gebleken voor dit ambt, naar zijn klooster worden teruggeroepen en bevrijd worden van de gehoorzaamheid die hem is toevertrouwd, en laat een ander door de hand van de abt en op advies van de broeders zijn plaats innemen.

Hendrik heeft deze oorkonde met zijn ban bevestigd en bezegeld.

Hierbij waren aanwezig: Wibold, abt van Stavelot, Steven, abt van St.-Jacob, Hendrik, hertog van Limburg, Goswijn van Valkenburg, Koenraad van Dalhem.

Gedaan op 22 september 1151.>

Hildegonde, abdis, en het convent van de abdij van Thorn hebben, zozeer belast met zware schulden dat ondraaglijke rentes hen bedreigen, uit urgente noodzaak met unanieme instemming de opbrengst van vijf mark Keuls, die zij jaarlijks op 1 oktober ontvangen van de hoevenaars die tot de hof van Baarle behoren en op de daaropvolgende 9 oktober van de hoevenaars die tot de hof van Gilze behoren, verkocht aan Godfried, heer van Breda, om volgens erfelijk recht door hem en zijn opvolgers te bezitten en te ontvangen uit de jaarlijkse cijns die tot deze hoven behoort. Indien deze hoevenaars deze cijns echter niet aan Godfried betalen op de genoemde tijdstippen, dan zal hij hun onderpanden ontvangen en vergoeding van hen eisen volgens vonnis van de schepenen, en hij zal die vergoeding tot zijn eigen gebruik in handen krijgen. Daar wordt bovendien aan toegevoegd dat Godfried, heer van Breda, ter erkenning van dit contract de penningen Keuls jaarlijks op 10 oktober zal betalen.

Robert, bisschop van Luik, heeft de genoemde verkoop en koop voor rechtsgeldig gehouden en deze goedgekeurd door middel van een oorkonde, bekrachtigd met zijn zegel. Hendrik, hertog van Lotharingen en Brabant, die in de voornoemde plaats de oppervoogd is van de abdij van Thorn, heeft ingestemd met deze verkoop en koop en heeft die met zijn oorkonde geratificeerd.

Abdis en convent van Thorn hebben deze oorkonde laten opmaken en aan Godfried overgedragen, bekrachtigd met hun zegels.

Als getuigen waren aanwezig: Hendrik Berthout, heer Gillis van Breda, Gillis van Berlaar, ridder, Anselm van Gastel, ridder, Daniël van Zele, Anselm Heys, Hendrik van Baarle, Rudolf Necke en verscheidene anderen.

Gedaan en gegeven in december 1243.

Hendrik II, bisschop van Luik, maakt bekend dat vrouwe Jutta, echtgenote van Walram, hertog van Limburg, ingetreden was in de abdij Kloosterrade, gehoorzaamheid had beloofd volgens de regel van Sint-Augustinus en in overeenstemming met de canonieke gelofte en met instemming van haar zonen, heer Hendrik en Gerard, eigenhandig de kerk te Lommersum aan de abdij had overgedragen met de gehele huwelijksgift, de familia van die kerk en de bijbehorende tienden. Na haar overlijden kon haar graf te Kloosterrade bezocht worden uit liefde voor deze vrome vrouw en haar zonen. Na de plechtige begrafenis hebben haar zonen Hendrik en Gerard, evenals Hendrik, de jonge zoon van heer Hendrik, en Arnold, zoon van Robert, graaf van Lüneburg, geboren uit Beatrix, Jutta’s dochter, en Diederik, zoon van Egbert, graaf van Tecklenburg, geboren uit een andere dochter, de kerk te Lommersum aan de abdij Kloosterrade geschonken.

Hendrik heeft deze schenking eigenhandig ontvangen in aanwezigheid van de volgende geestelijken en edelen: Wibold, abt van Stavelot, Steven, abt van St.-Jacob, Onulf, abt van Burtscheid, Everwijn, proost van Steinfeld, Goswijn van Valkenburg, Koenraad van Dalhem, Lambert van Lürken en abt Erpo en de broeders van Kloosterrade. Met instemming van al deze aanwezigen, heeft Hendrik dit met zijn ban bevestigd en bezegeld.

Gedaan [tussen 25 december 1150 en 24 december] 1151.

Gerard van Scherwier, ridder, heeft met het oog op zijn zielenheil en dat van zijn voorgangers een halve hoeve akkerland geschonken uit zijn allodium tussen Swier en Laar aan het klooster Sint-Gerlach. Indien de door hem onrechtmatig verkregen goederen - waarover meer te vinden is in de oorkonde van Wolter, gardiaan te Maastricht, met de regeling van Gerards legaat inzake de dertig mark die Adam van Nuth, ridder, aan hem verschuldigd is -, ook kunnen worden betaald uit de opbrengsten van de voornoemde halve hoeve, dan zullen deze van jaar tot jaar worden betaald tot ze volgens de inhoud van die oorkonde geheel zijn afgelost. Na de aflossing van de onrechtmatig verkregen goederen zal het klooster Sint-Gerlach de halve hoeve vrij en ongestoord erfelijk bezitten, op voorwaarde dat het convent ieder jaar vier jaargetijden zal houden op het gebruikelijke tijdstip, namelijk van zijn vader, moeder, hemzelf en zijn vrouw. Bovendien zal het convent voor zijn zielenheil en dat van zijn voorgangers eeuwig wekelijks op zaterdag één mis van de heilige Maagd opdragen; de pitantie voor het convent zal op elk van de genoemde jaargetijden worden uitgekeerd uit de opbrengsten van de halve hoeve, namelijk voor de priester een halve sister wijn Maastrichtse maat en voor iedere zuster een kwart.

Gerard van Scherwier en Alard van Haasdal, ridder, hebben bezegeld.

Gedaan te Scherwier in aanwezigheid van de gardiaan te Maastricht en zijn medebroeder Hendrik, eertijds kanunnik van Sint-Kunibert te Keulen, van Gerard, zoon van Gerard van Scherwier, en van zijn echtgenote Agnes.

Gegeven op 9 juli 1257.

Hildegonde, abdis, en het convent van Onze-Lieve-Vrouw van Thorn maken bekend dat de abdis door gemeenschappelijk besluit en met algemene instemming afgescheiden is van de kerk ten aanzien van de inkomsten die zij jaarlijks kan heffen en die haar zijn toegewezen en dat zij de hieronder vermelde goederen zo lang ze leeft zonder enige verplichting tot haar kerk zal ontvangen en voor haar eigen gebruik aanwenden. De kerk zal echter de goederen en inkomsten die haar hier zijn toegewezen, zonder tegenspraak ontvangen. Aan het convent van Thorn zal zodoende blijven: de hof te Thorn in zijn geheel met elke tiend, cijns en pacht; de keurmeden die vervallen in de genoemde hof, vallen toe aan het convent; ook zal de hof te Thorn, De Fine (Van den Einde), in de genoemde plaats voor het convent blijven. Ook is tussen abdis en convent overeengekomen dat de helft van de goederen van de kerk in Bocholt voor het ene deel aan de kerk blijven en het andere aan de abdis. Tevens zal het convent ieder jaar uit de tiend te Baexem 36 malder rogge en de cijns van Cobbenhese ontvangen. Ook de hele hof te Neer met zijn toebehoren valt toe aan het convent, behalve de jaargedingen. Ook zal het convent te Avezaath en Hemert jaarlijks zes mark Keuls ontvangen. Ook wordt de hof te Eisden, Bergeijk en Übach met zijn toebehoren aan het convent afgestaan, met uitzondering van de jaargedingen. Ook worden aan het convent veertien bunder land, gelegen in het eiland van Wessem, afgestaan en de pacht die Engelbert daar betaalt. Aan de abdis daarentegen blijven de groene weiden van Thorn en de cijns die daarvan wordt betaald. Aan haar worden afgestaan: de hele nieuwe cijns en nieuwe pacht en de novale tiend in Baexem; de gehele kleine tiend, de molen in Leveroy en de molen in Dasselre; de hele tiend van Beersel en van Rode; de hele pacht van Ell en van Haler; de hof van Oeteren met zijn toebehoren; alle goederen in Gilze en Baarle; alle rechten van overleden mannen, zowel ministerialen als laten die toebehoren aan de kerk van Thorn; één derde van het hooi dat groeit bij Thorn; de helft van het stro van de tiend in Thorn; de hof te Grathem met zijn toebehoren; al het land in het eiland van Wessem, uitgezonderd de veertien voornoemde bunder. De abdis zal ook jaarlijks de inkomsten innen van haar prebende, zoals zij gewoon was. En door deze overeenkomst is de abdis volledig kwijtgescholden door het convent op een wijze dat zij niet gehouden wordt om iets voor het convent te beheren noch voor de bedienaren van de kerk. Maar mocht het convent onrecht worden aangedaan, dan zal de abdis de rechten van het convent verdedigen. En het convent zal de prebenden ontvangen uit de voornoemde toegewezen goederen en zal aan Gerard, deken van Maastricht, en Hendrik, kanunnik van Maastricht, medekanunniken, hun prebenden toewijzen. En het zal aan allen die enig recht hebben op de kerk van Thorn, zowel ministerialen als schepenen en ambtenaren, genoegdoening verlenen uit deze goederen. Ook zal de abdis niet zonder de kerk en de kerk niet zonder de abdis de bossen kunnen kappen noch op enigerlei wijze vervreemden. En evenmin kan de abdis de kerkgoederen ooit opnieuw verkopen of er iemand mee belenen.

Hendrik, hertog van Limburg, en Otto, graaf van Gelre, voogden van de abdij van Thorn, hebben bezegeld, evenals de abdis, het convent en R. van Brempt, voogd van de abdij.

Gedaan en gegeven in juni 1244.

Frederik II, aartsbisschop van Keulen, maakt bekend dat vrouwe Jutta, echtgenote van hertog Walram van Limburg, met instemming van haar zonen, heer Hendrik en Gerard, de kerk te Lommersum met de gehele huwelijksgift, de familia en de bijbehorende tienden van die kerk heeft overgedragen aan de abdij Kloosterrade. Nadat Jutta overleden was, is zij in de abdij Kloosterrade begraven. Daar hebben haar zonen Hendrik en Gerard, evenals Hendrik, zoon van Hendrik, Arnold, zoon van Robert van Lüneburg, geboren uit Beatrix, Jutta’s dochter, evenals Diederik, zoon van Egbert, graaf van Tecklenburg, geboren uit een andere dochter, de kerk te Lommersum, door hun moeder en grootmoeder geschonken, opnieuw geschonken aan de abdij Kloosterrade.

Frederik II weet zeker dat deze schenking toentertijd is gedaan, hoewel hij nog een jonge man was. Na enige jaren heeft hij dit vollediger begrepen uit de oorkonde van zijn broer Hendrik, bisschop van Luik, die Jutta begraven heeft en betrokken was bij deze machtiging. Aangezien de abdij Kloosterrade deze schenking vredig bezat, heeft Frederik omwille van het bewaren van de waarheid deze oorkonde doen opstellen, bekrachtigd met zijn zegel en bevestigd met de bisschoppelijke ban.

Tevens bevestigt Frederik wat zijn voorganger Arnold aan de abdij Kloosterrade heeft bevestigd, namelijk: het allodium te Ameln, dat de abdij ontving van de kerk van Lonnig en dat zij kocht van Robert en Gerard aldaar; daarnaast het allodium te Borr van Jan, het allodium te Merz van Werner en al wat de kerk daar en in Engelsdorf bezit, namelijk dertig morgen uit het allodium van Gerard, priester en zoon van hetzelfde klooster, en tien (morgen) die Heiderik toevoegde, twaalf (morgen) die Gunther schonk en nog eens tien (morgen) die Herman overdroeg. Op dezelfde manier kocht de abdij ten tijde van Frederik het allodium van de abdij van Floreffe te Hoengen en drieëndertig morgen van Karel te Hoengen. Constantijn van Sevenich heeft met zijn dochter Agnes tien morgen geschonken.

Gedaan [tussen 25 december 1157 en 15 december] 1158.

Jan, proost, en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, maken bekend dat zij eendrachtig en gezamenlijk over zekere goederen volgende beschikking en regeling hebben gemaakt: het convent draagt zekere akkers, die op verschillende plaatsen liggen en door begunstigers en vrienden toegewezen zijn aan de refter van het klooster, alsmede de inkomsten van de pitanties die de proost jaarlijks op het jaargetijde van gelovigen, zowel mannen als vrouwen, toekende uit de uithof van het klooster uit de goederen die deze bij hun overlijden aan het klooster hadden geschonken, over aan de proost om aan te wenden voor het gemeenschappelijk gebruik van het klooster. De proost heeft echter voor die akkers en inkomsten van de pitanties alle goederen aan het convent toegewezen die het klooster heeft in het gebied van Klimmen bij het dorp Heek, om geheel en eeuwig te houden zoals de proost jaarlijks gehouden was de jaarcijnsen en overige rechten te voldoen over de akkers die aan hem zijn overgedragen; dus ook het convent zal de cijns betalen uit die goederen. En als enkele daarvan rechtens moeten worden betaald met de vijf schelling Luiks die het klooster jaarlijks verschuldigd is aan Aleid, non van Sint-Gerlach, zolang ze leeft, dan zal het convent dat ieder jaar betalen. Daarenboven moeten de pitanties die de proost uit de uithof bij de vermelde jaargetijden gewoon was uit te keren uit de opbrengst van de voornoemde goederen die aan het convent waren toegewezen, jaarlijks eeuwig ten behoeve van het convent worden uitgekeerd. De overige inkomsten daaruit zullen echter worden aangewend ten behoeve van pitanties of de refter van het convent volgens de beschikking van de meer gevorderden, voor zover bruikbaar en nuttig.

Gedaan en geregeld te Sint-Gerlach, in februari 1257.

Proost en convent hebben bezegeld.

Elisabeth, kloosterzuster van Thorn, schenkt gezond van lichaam en geest al haar goederen en alles wat ze heeft, afhangend van de kerk van Thorn, aan die kerk, namelijk: veertien bunder akkerland in het grondgebied van Wessem, in de plaats die het Eiland wordt genoemd; vier bunder, gelegen naast de akkers van de kerk van Thorn, in het grondgebied van Thorn; zeven schelling Keuls met vijf kapoenen die Gerard en de weduwe Lieburgis verschuldigd zijn aan de kerk van Thorn omwille van pacht in het dorp Thorn; achttien malder rogge die aan Elisabeth verschuldigd zijn in de molen van Ittervoort met twaalf kapoenen; twaalf malder rogge die eveneens verschuldigd zijn in de molen van Grathem en twaalf bunder in het grondgebied van Heeze. Elisabeth heeft dit allemaal wettig door koop verworven van degene van wie deze waren, afhangend van de kerk van Thorn als leengoederen, en wel op een zodanige wijze dat van de voornoemde goederen jaarlijks acht pond Leuvens wordt afgestaan aan de priester die het altaar van de heilige Catharina bedient, gelegen in de crypte van de kerk van Thorn, die de abdis, convent en kanunniken gezamenlijk verlenen uit de eerste inkomsten van die goederen. De rest valt ten deel aan de abdis, het convent en de kanunniken die in de kerk van Thorn resideren op de dag van het jaargetijde van Elisabeth. En die dag zullen de inkomsten van twaalf penning Luiks aan de armen worden gegeven voor haar zielenheil. Eveneens laat Elisabeth na haar dood aan de kerk van Thorn zes mark Luiks na die Hildegonde en Cono^a, haar man, haar verschuldigd zijn wegens de koop van een stuk land in het grondgebied naast Horn. Deze zes mark zal gelijkelijk verdeeld worden onder abdis, convent en kanunniken. En in dit alles behoudt Elisabeth zich, zolang ze leeft, het vruchtgebruik voor.

Elisabeth heeft aan het officialaat van Luik gevraagd om te bezegelen, samen met de abdis en het convent. Vooral echter heeft zij het voorafgaande vrij en volledig opgedragen op het altaar van Onze-Lieve-Vrouw van Thorn op de vermelde wijze, 7 april 1252.

^a in de editie van Camps staat abusievelijk Amo.

Alexander, proost van de domkerk te Luik en aartsdiaken, maakt bekend aan de broeders van zijn kapittel te Visé dat Erpo, abt van Kloosterrade, het land dat Udo van Visé en diens erfgenamen erfrechtelijk in cijns hielden van de kerk van St.-Pieter te Warsage, voor zichzelf en zijn abdij heeft verworven van Hendrik van Dongelberg, pastoor van de kerk te Warsage, in zijn aanwezigheid en met zijn goedkeuring. Erpo heeft dit land in cijns verworven op voorwaarde dat elke nieuwe abt bij iedere verheffing eeuwig zoveel betaalt als dit land elk jaar aan cijns opbrengt.

Alexander heeft dit met zijn ban bevestigd en bezegeld.

Gedaan [tussen 25 december 1163 en 24 december] 1164.

Getuigen waren: Bruno, aartsdiaken, Hubert, deken van de domkerk, Jan, priester en kannunik, Hendrik van Hoei, Hendrik van Jauche, Amelis en Werenbert, kanunniken van Aken, en Berta.

Adam van Amby, ridder, heeft in het bezit van zijn verstand en gezond van geest en lichaam en na overleg met en met instemming van zijn kinderen Jan, Waltelm, Agnes en Catharina, met het oog op zijn zielenheil een hoeve akkerland in het grondgebied van Borgharen geschonken in handen en bezit van proost en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, op voorwaarde dat zijn nakomelingen die dit akkerland na zijn dood erfelijk naar cijnsrecht van het klooster zullen houden, belast zijn met de uitkering van twee mark Keuls bij het jaargetijde van Adam aan proost en convent voor de pitantie, die eeuwig ieder jaar volgens de raad van de oudere broeders en zusters verdeeld moeten worden zoals nuttig en gepast is. Hieraan wordt de voorwaarde toegevoegd dat, als de nakomelingen van Adam in gebreke blijken te zijn in de betaling van de genoemde twee mark, dat dan proost en convent na voorafgaande aanmaningstermijn van vijftien dagen het genoemde land onder competente getuigenis in bezit zullen nemen, waarbij Dirk, heer van Valkenburg, hen in het bezit zal handhaven, met de oogst van de vruchten, en dat zij het voornoemde land net zo lang als eigen goederen in hun bezit zullen houden totdat hun volledige voldoening zal gegeven zijn voor de betaling van de genoemde penningen en voor de schade en het ongemak dat ze hebben gehad door het nalaten van de betaling.

Verder zullen zijn nakomelingen de hoeve land niet zonder de toestemming en wil van proost en convent kunnen verkopen en ook niet van het klooster kunnen vervreemden door enige andere verplichting. Proost en convent echter zullen geen enkele macht hebben om de voornoemde cijns te verkopen of te bezwaren, of op enige wijze van het klooster te vervreemden.

Op verzoek van Adam van Amby hebben bezegeld: Dirk, heer van Valkenburg, heer Engelbert, zijn broer, aartsdiaken van Luik, Alard van Haasdal, Adam van Borgharen, ridders.

Gedaan en gegeven te Valkenburg, in aanwezigheid van Dirk, heer van Valkenburg, Alard van Haasdal, Adam van Borgharen en Waltelm van Heer, ridders, in december 1258.

N. de Maceriis, kanunnik van het Sint-Janskapittel te Luik en officiaal van Luik, maakt bekend dat Elisabeth, kloosterzuster van Thorn, gezond van lichaam en geest, in zijn aanwezigheid voor haar zielenheil en dat van alle kloosterzusters van Thorn en van haar voorgangers al haar goederen en alles wat ze heeft, afhangend van de kerk van Thorn, aan die kerk heeft nagelaten en op het altaar van Onze-Lieve-Vrouw van Thorn heeft opgedragen, namelijk: veertien bunder akkerland in het grondgebied van Wessem, in de plaats die het Eiland wordt genoemd; vier bunder, gelegen naast de akkers van de kerk van Thorn, in het grondgebied van Thorn; zeven schelling Keuls met vijf kapoenen die Gerard en de weduwe Lieburgis verschuldigd zijn aan de kerk van Thorn omwille van pacht in het dorp Thorn; achttien malder rogge die aan Elisabeth verschuldigd is in de molen van Ittervoort, met twaalf kapoenen; twaalf malder rogge die eveneens verschuldigd zijn in de molen van Grathem en twaalf bunder in het grondgebied van Heeze. Elisabeth heeft dit allemaal wettig door koop verworven van degenen van wie deze waren, als leengoederen afhangend van de kerk van Thorn, en wel op een zodanige wijze dat van de voornoemde goederen jaarlijks acht pond Leuvens wordt afgestaan aan de priester die het altaar van de heilige Catharina in de crypte van de kerk van Thorn bedient; abdis, convent en kanunniken verlenen dit bedrag gezamenlijk uit de eerste inkomsten van die goederen. De rest valt op de dag van haar jaargetijde ten deel aan abdis, convent en kanunniken die in de kerk van Thorn resideren; en die dag zullen zij de inkomsten van twaalf penning Luiks aan de armen geven voor haar zielenheil. Eveneens laat Elisabeth na haar dood aan de kerk van Thorn zes mark Luiks na die Hildegonde en Cono, haar man, haar verschuldigd zijn wegens de koop van een stuk land in het grondgebied naast Horn. Deze zes mark zal gelijkelijk verdeeld worden onder abdis en convent enerzijds en kanunniken anderzijds. En in dit alles behoudt Elisabeth zich, zolang ze leeft, het vruchtgebruik voor.

Het officialaat van Luik heeft bezegeld.

Gegeven op 8 april 1252.

Erpo, abt van Kloosterrade, dat in het rechtsgebied van Rode ligt, maakt aan al zijn broeders, kanunniken en leken, bekend dat heer Reimar, deken van Wissel, voor zijn zielenheil en dat van zijn ouders een hoeve te Linzenich en het leengoed van Gunther, namelijk drie hoeven, ten behoeve van de abdij heeft gekocht voor tachtig mark. Hij deed dit op voorwaarde dat de abdij hem zolang hij leeft trouw vier mark zal betalen binnen het octaaf van Pinksteren en vier mark binnen het octaaf van Driekoningen, ongeacht de opbrengst. Na zijn dood moeten de broeders zijn overlijden als dat van een speciale broeder noteren en bij zijn jaargetijde ontvangen zij vanuit de bovengenoemde allodia anderhalve mark ten behoeve van de gezamenlijke maaltijd van de gehele kloostergemeenschap en op 23 november een halve mark voor hetzelfde gebruik. Zij zullen zijn jaargetijde zorgvuldig en met vrucht vieren. Wat over is, mag worden besteed aan de noodzakelijke uitgaven van de broeders.

Erpo heeft deze overeenkomst welwillend aangenomen, geprezen en bezegeld.

Marcelis, plebaan van de Sint-Janskerk te Maastricht, maakt bekend dat zijn parochianen Gerard van Amby en diens echtgenote Hildegonde eendrachtig en met gelijke instemming aan het cisterciёnserklooster van Val-Dieu en aan het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, een halve bunder akkerland in het gebied van het dorp Berg, afhangend van de hof van Meerssen, op die wijze hebben geschonken dat na de dood van Gerard en Hildegonde beide kloosters het genoemde land erfelijk zullen bezitten.

Marcelis heeft bezegeld.

Gedaan en gegeven te Maastricht, in augustus 1259.

Hildegonde, abdis van Thorn, deelt aan meester Reinier, scholaster in Tongeren en procurator in geestelijke zaken van Hendrik, bisschop van Luik, mede dat aangezien zij vanwege het buitengewone gebrek aan prebenden van kanunniken en kloosterzusters van Thorn op advies van rechtskundigen uit vrije wil het patronaatsrecht van de kerken van Gilze, Baarle en Geertruidenberg aan hen heeft overgedragen en hen door haar oorkonde persoonlijk heeft bekleed met dat patronaatsrecht, waarbij zij deze toekenning en handeling nu in aanwezigheid van Reinier met deze oorkonde hernieuwt. En omdat zij niet persoonlijk naar hem kan komen, vraagt zij Reinier om dit patronaatsrecht van Gilze, Baarle en Geertruidenberg ten behoeve van de arme kanunniken en kloosterzusters van Thorn te laten bevestigen door de bisschop van Luik. En als het hem behaagt, om ook krachtens zijn ambt te verordonneren dat de dochters van de genoemde kerken halve kerken zullen zijn en dat de kanunniken en kloosterzusters in deze kerken pastoors zullen aanstellen die daar persoonlijk zullen resideren en de diensten zullen houden, wanneer daar plaatsen vrijkomen. En voor die pastoors zal, met het oog op het aantal parochianen in elk van deze parochies, ook gezien het werk van de dienstdoende pastoor, voor die pastoors als volgt op een passende wijze worden voorzien uit de inkomsten van die kerken: de pastoor van Gilze ontvangt jaarlijks twintig pond Leuvens, de pastoor van Mertersem 25 pond Leuvens, de pastoor van Ginneken achttien pond Leuvens, de pastoor van Etten vijftien pond Leuvens, de pastoor van Baarle vijftien pond, de pastoor van Meerle twaalf pond en de pastoor van Geertruidenberg twintig pond Leuvens. De rest van de inkomsten van deze kerken valt ten deel aan de kanunniken en kloosterzusters van Thorn op de volgende wijze: zodra één van hun prebenden vrijkomt, zal één van de genoemde parochiekerken daaraan gelijk zijn en van dan af eeuwig gelijk blijven. Ook zullen de pastoors verantwoording afleggen over hun rechten aan het bisdom, de aartsdiaken en de dekens. En de abdis van Thorn doet afstand van elke verdediging en alle recht die haar toekomt om op het voornoemde inbreuk te maken en doet er voor dit deel afstand van.

Abdis en convent van Thorn hebben bezegeld.

Gegeven op 10 juni 1261.

Godfried, hertog van Lotharingen, maakt bekend dat Kunisa, dochter van Herman van Reifferscheid, samen met haar vader en al zijn mede-erfgenamen en met haar echtgenoot Herman een zeker deel van de tiend, die zij leenrechtelijk bezitten in het rechtsgebied van Lommersum, door de hand van Godfried heeft overdragen aan de abdij Kloosterrade en in het bijzijn van getuigen afstand hebben gedaan van hun leen. Daarna hebben zowel Godfried als heer Hendrik van Limburg en Godfrieds zonen, Hendrik en Adelbert, deze tiend voor het zielenheil van Godfrieds echtgenote Margareta en van hun ouders aan de abdij toevertrouwd.

Godfried heeft bezegeld.

Gedaan [tussen 25 december 1172 en 24 december] 1173.

Getuigen waren: Christiaan, kanunnik van Bonn, zijn broers Herman en Winrik, Diederik van Friesheim en zijn zoon, Gerlach van Bodenheim en zijn broer Godschalk, Lodewijk en zijn broer Embrico, en vele andere leden van de familia te Lommersum.

Hendrik, proost van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, maakt bekend dat hij op verzoek van het convent, van Anna, non van Sint-Gerlach, en van enkele van haar vrienden heeft bepaald en bevestigd dat uit de goederen te Weestenrode, die wijlen Gozewijn Dukere, ridder, aan Anna heeft toegewezen voor haar levensonderhoud en die na haar dood moeten worden overgedragen aan het klooster, ieder jaar voor de pitantie van het convent bij het jaargetijde van Gozewijn vijf schelling Luiks aan het convent moet worden gegeven tot in de eeuwigheid.

Hendrik heeft bezegeld.

Gegeven in april 1269.

Hendrik, bisschop van Luik, maakt bekend dat Hildegonde, abdis van Thorn, voor haarzelf en alle toekomstige abdissen een eeuwig gedenkteken heeft gesticht in de kerk van Thorn door de schenking van het patronaatsrecht van de drie parochiekerken van Gilze, Baarle en Geertruidenberg aan de kanunniken en kloosterzusters van Thorn. En aangezien zij dit patronaatsrecht door haar oorkonde in zijn aanwezigheid aan hen heeft opgedragen, heeft hij deze schenking vanwege de grote armoede van de kanunniken en kloosterzusters goedgekeurd en met zijn autoriteit bevestigd. Hij beveelt dat de dochters van de genoemde kerken halve kerken moeten zijn en voor eeuwig zo blijven, en dat de kanunniken en kloosterzusters in deze kerken pastoors zullen aanstellen die daar persoonlijk zullen resideren en de diensten houden, wanneer daar plaatsen vrijkomen. En wanneer die pastoors toevallig andere beneficies zouden hebben, dan zullen zij daar vrijelijk afstand van doen en dat voor ieder geval afzonderlijk onder ede bevestigen. En voor die pastoors zal uit de inkomsten van die kerken voldoende uit de beneficies worden voorzien, tenminste op de volgende wijze: de pastoor van Gilze ontvangt jaarlijks twintig pond Leuvens, de pastoor van Mertersem 25 pond, de pastoor van Ginneken achttien pond, de pastoor van Etten vijftien pond, de pastoor van Baarle vijftien pond, de pastoor van Meerle twaalf pond en de pastoor van Geertruidenberg twintig pond Leuvens. De pastoors zullen ieder afzonderlijk zonder enige vermindering de voornoemde afzonderlijke porties ontvangen en zij zullen dit zweren. De rest van de inkomsten van deze kerken valt ten deel aan de kanunniken en kloosterzusters van Thorn op de volgende wijze: zodra één van hun prebenden vrijkomt, zal één van de genoemde parochiekerken daaraan gelijk zijn en van dan af eeuwig gelijk blijven. Ook zullen de pastoors verantwoording afleggen over hun rechten aan het bisdom, de aartsdiaken en de dekens.

Hendrik heeft bezegeld.

Gegeven op 2 augustus 1261.

Filips, aartsbisschop van Keulen, maakt bekend dat de edele vrouwe Adelheid, echtgenote van Reinier van Beek, de kerk van Spaubeek met alle tiendrechten die de kerk van oudsher had, alsmede twee hoeven van elk twaalf bunder aan de abdij Kloosterrade wettelijk heeft geschonken voor het zielenheil van haar man, omdat zij deze kerk als bruidsschat met haar andere allodia had ontvangen, en ook voor het zielenheil van haarzelf en van haar ouders, levend en gestorven. Over deze schenking is onenigheid ontstaan tussen de abdij Kloosterrade en Filips’ broer Goswijn, die de helft van het gehele allodium van Reinier van Arnold, zoon van diens broer Meiner, vijf jaar later ontvangen had. Deze ruzie duurde voort ten tijde van Goswijn, zoon van Goswijn. Daarom heeft Filips zijn neef Goswijn zorgvuldig gemaand deze schenking als geldig te beschouwen, zoals blijkt uit zowel de getuigenis van levenden die bij de schenking aanwezig waren als uit het privilege van Hendrik II, bisschop van Luik. En hij zorgde, onder voorbehoud van de voogdij van deze schenking, voor de gehoorzame naleving met geen andere dan de goddelijke beloning voor zijn eigen zielenheil en dat van zijn ouders.

Gedaan [tussen eind juli en 24 december] 1175, op de dag dat Filips de kerk in Bergheim heeft gewijd.

Filips heeft de oorkonde bezegeld en met zijn ban bevestigd.

Walram van Monschau, heer van Valkenburg, maakt bekend dat hij Jan Ruffus (Rode), burger van Aken, drager van deze oorkonde, die een dochter aan zijn zijde heeft van wijlen heer Godfried van Klimmen, alsmede de erfgenamen en medeёrfgenamen en alle deelhebbers in de goederen van Godfried die erfgenamen waren van het land of de hof die Godfried in Cardenbeek had, vrijgesteld heeft van alle schatting die aan hem en zijn erfgenamen moest worden betaald, maar dat Jan wel met zijn erfgenamen en deelhebbers elk jaar op 2 februari aan Walram en zijn erfgenamen 1 pond was zal betalen.

Walram heeft bezegeld.

Gedaan en gegeven op 5 december 1269.

Hildegonde, abdis van Thorn, maakt bekend dat meester Reinier, scholaster in Tongeren en provisor in geestelijke zaken van Hendrik, bisschop van Luik, op diens speciaal bevel, ondersteund door verstandige en integere mannen, onlangs het klooster heeft gevisiteerd. Daaruit heeft de bisschop onder meer begrepen dat de prebenden van de kanunniken en kloosterzusters van Thorn zo mager en gering zijn dat zij zich daarmee totaal niet kunnen onderhouden. Omdat het klooster zware en veelsoortige schade in geestelijke en wereldlijke zaken lijdt, heeft de bisschop van Luik na raadpleging van aanzienlijke juristen gemeend dat met instemming en goedkeuring van de abdis besloten en geregeld moet worden dat Hildegonde of wie te zijner tijd abdis zal zijn, in de parochiekerk van Baarle, waarvan de collatie en presentatie tot op heden ongestoord toekwam aan de abdis en in welke kerk nagenoeg nooit een pastoor persoonlijk een bediening heeft uitgeoefend, met instemming van kanunniken en kloosterzusters van Thorn een pastoor aanstelt als de kerk vrijkomt, die de zielzorg verricht, er persoonlijk woonachtig is en er de diensten uitoefent, en dat niemand in die kerk aangesteld wordt, noch door de abdis noch door haar opvolgers, dan een priester ofwel iemand die er vanaf de dag van zijn aanstelling binnen één jaar wil, kan en verplicht is daar woonachtig te zijn. Ook mag de priester niets krijgen van zijn pastoorsambt totdat hij zijn priesterwijding ontvangen zal hebben. In de tussentijd echter zullen de kanunniken en kloosterzusters van Thorn de vruchten van zijn aanstelling ontvangen en die aanwenden voor de na te komen verplichtingen van het klooster, maar wel met inachtneming van het feit dat in de tussentijd de kerk van Baarle niet ontdaan wordt van de gehoorzaamheidsplicht. Eveneens wil en verordent de bisschop van Luik dat de pastoor voorzien wordt van een passend beneficie, namelijk ter waarde van minstens twintig pond Leuvens jaarlijks. De rest van de inkomsten van de kerk van Baarle zullen de kanunniken en kloosterzusters van Thorn vanwege hun armoede aanwenden ter vermeerdering van hun prebenden, want de bisschop was immers van mening dat de rest bestemd moest worden voor een dergelijke vermeerdering. De pastoor zal ook plechtig zweren dat hij het genoemde aandeel zonder vermindering zal ontvangen en aanwenden voor zijn eigen gebruik. En als hij toevallig elders beneficiant zou zijn van een beneficie met een verplichting tot residentie, zal hij daarvan terstond na het verwerven van de huidige aanstelling vrijwillig afstand doen. Ook zal de pastoor verantwoording afleggen over zijn rechten aan het bisdom, de aartsdiaken en de dekens. De bisschop van Luik verordent eveneens dat de prebenden van de kanunniken en kloosterzusters vanaf de eerstvolgende 24 juni tot de daarop volgende bij het ontvangen van de inkomsten gelijk zijn en voor altijd gelijk zullen blijven.

De abdis van Thorn acht deze verordening van de bisschop van Luik, zoals die correct in haar abdij is gemaakt, nuttig en voordelig voor haar en de abdij en houdt deze voor rechtsgeldig en van kracht zoals in de daarover opgemaakte oorkonde van de bisschop van Luik staat.

Hildegonde heeft bezegeld.

Gegeven op 10 oktober 1262.

Filips, aartsbisschop van Keulen, maakt bekend dat heer Hendrik van Limburg, zoon van graaf Walram, met toestemming van zijn zoon Hendrik en dochter Margareta, voor zijn zielenheil en dat van zijn ouders de volgende bezittingen aan het klooster Marienthal wettelijk heeft geschonken ten behoeve van de broeders en zusters die daar de Heer dienen: het leengoed van zijn ministeriaal Gerlach van Bodenheim te Irresheim, op diens verzoek, namelijk een hof met een molen en weiden en ploegbaar land ter grootte van negentig morgen; daarnaast 23 en een halve morgen in Irresheim, op verzoek van Godfried van Schwerfen en Koenraad, zijn zwager, van wie het leengoed was; daarbovenop dertig morgen die het leengoed waren van Willem en Bertram van Bessenich. Daarnaast gaf Hendrik van Limburg ook vijftien morgen die hij in eigen recht bezat, nadat hij voor hemzelf en zijn erfgenamen de voogdij over al deze gronden weerhouden had. Koenraad van Merzenich, edelman, schonk aan het klooster Marienthal het leengoed van zestig morgen van zijn ministeriaal Gijsbert, samen met Gijsbert zelf. Herbert van Schave schonk tien morgen samen met zijn dochter M. en verkocht de andere twaalf. Marsilius gaf er één. Pelgrim, zoon van Hubert, schonk voor zijn zielenheil zeven morgen te Bodenheim, waar nu de hof van het klooster is. Widerik senior schonk er twee; Widerik junior vijf; broeder Rutger twee; Nicolaas van Friesheim anderhalve morgen; Bertram twee; Godschalk van Derkum één en de tiend van vijf morgen. Lodewijk van Sarne schonk zes morgen; Gerlach, met zijn twee dochters, schonk er vijftig bij Wüschheim. Christiaan van Meckenheim verkocht met zijn echtgenote Wendelburg en zijn zonen Willem en Theobald voor 55 mark een hof te Büllesheim met een molen, en negentig morgen ploegbaar land. Hendrik van Curtendornen schonk twee morgen; Clarebaldus zeven te Ottenheim. Wijnand verkocht aan het klooster een allodium te Ottenheim, dat acht schelling en zes penning opbrengt; Widerik van Lommersum schonk aldaar vijftien morgen en een hof die zes penning opbrengt. Diederik van Lommersum gaf samen met zijn twee dochters een allodium te Huswilre, dat zes schelling opbrengt, met al zijn rechten. Een zekere Ebalus verkocht vier morgen bij Irresheim; de bovengenoemde Diederik van Lommersum verkocht twintig morgen te Bodenheim; Hendrik van Kuchenheim verkocht veertien morgen te Büllesheim; Godfried en Goswijn van Flamersheim 24 morgen aldaar. Winand van Radensheim schonk twee morgen weiland; Hezelo van Altenahr schonk twee morgen te Ahrweiler, deze zelf overdragend. Almerik en zijn echtgenote Gepa gaven anderhalve morgen wijngaarden. Diederik van Weiler, Comes genaamd, schonk voor het zielenheil van zijn zoon Lodewijk negen morgen ploegbaar land en jaarlijks negentien penning te Arlesheim; voor het zielenheil van zijn zoon Hendrik schonk hij eveneens een wijngaard te Lantershofen en jaarlijks twaalf penning te Pissenheim. Diederik van Duisdorf schonk een morgen wijngaard bij Ehlingen; Sibert van Keulen anderhalve morgen aldaar; Lambert en Willem, kanunniken van Bonn, schonken een hof, drie morgen wijngaarden en drie morgen ploegbaar land. Werner, scholaster, schonk vier delen van een wijngaard die twee morgen omvat, en drie en een halve morgen ploegbaar land; Hubert van Bodenheim schonk een morgen wijngaard voor zijn eigen zielenheil en dat van zijn echtgenote. Het klooster kocht daar een morgen wijngaarden van een zekere Lutfried. Willem, kanunnik van Bonn, kocht te Wetershouen van Gerard van Keulen, Niger genaamd, negentig morgen en van Christina, echtgenote van Ermbold van Hoengen, 44 morgen, die hij als legitieme schenking samen met Gerard en Christina aan het klooster gaf. Het klooster kocht aldaar dertig morgen van de zusters van Rolandswerth door de hand van hun voogden, evenals een hof die een gemeen gebruiksrecht heeft, in de volkstaal holzmarke genoemd, in het hogere en lagere Flamersheimer Wald. Zo verkochten ook Sibert van Gimmigen en Einhilde, die eenzelfde recht hadden in het eerdergenoemde bos, aan het klooster dertig morgen. Diederik van Andernach verkocht aan het klooster vijftig morgen aldaar; dit land en het land van de eerdergenoemde Christina betalen holzcorn te Flamersheim, namelijk zes vaten haver, een penning en een kip. Het land van Gerard Niger heeft een wettig gemeen gebruiksrecht, dit is een holzmarke, in het Flamersheimer Wald. Godfried bijgenaamd Wolf verkocht aan het klooster 24 morgen en een hof die evenzo een bijzonder gemeen gebruiksrecht heeft in dezelfde bossen. Christiaan van Sechtem gaf voor het zielenheil van zijn echtgenote G. aan het klooster Marienthal land te Opladen dat zestien penning opbrengt. Arnold van Laar gaf een kleine wijngaard te Mondorf aan het klooster. Alverade de Turri schonk met instemming van zijn zonen, Herman en Paganus, een wijngaard te Dernau voor het zielenheil van zijn zoon Gevehard; een tweede schonk hij voor zijn eigen zielenheil en een derde voor zijn kleindochter Jutta. Winrik Rufus van Geildorf schonk voor het zielenheil van zijn vader W. een wijngaard te Oberwinter. Gijsbert Spigel van Altenahr schonk voor zijn eigen zielenheil een allodium te Agelrode, dat twee schelling en een malder haver opbrengt; daarnaast schonken hij en zijn zoon Alger met zijn dochter Mathilde een hoeve leengoed te Holzweiler in het bos en ploegbaar land, op voorwaarde dat het klooster jaarlijks aan zijn erfgenamen zes penning Keuls betaalde. Heer Adolf van Saffenberg gaf een allodium te Ginnick, dat vijf schelling opbrengt; zo gaf hij ook vijf schelling te Kelz en een aantal delen van wijngaarden te Ahrweiler voor het zielenheil van zijn vrouw, Kunigonde, aan wie deze toebehoorden. De abdij Kloosterrade heeft in haar hof Nentrode, die zij afstond aan de zusters van Marienthal, negen aandelen in de gemene gebruiksrechten, in de volkstaal marken of wizzet genoemd, in het bos dat bij Ahrweiler hoort. Omdat echter Marienthal wegens verschillende vuurhaarden veel hout nodig heeft, hebben abt Rether van Prüm, Herman, graaf van Saffenberg, en Udelrik, graaf van Altenahr, met toestemming van alle geërfden drie aandelen van de gemene gebruiksrechten, die marken worden genoemd, van de genoemde negen overgedragen aan Marienthal ten behoeve van het dagelijkse vuur in zeven werkplaatsen, namelijk die van de bakkerij, de brouwerij, de keuken, het huis van de prior, het ziekenverblijf, de wasserij en het gastenverblijf, dat marsel wordt genoemd. Hierbij waren aanwezig: Widerik, priester, Diederik, de tweede graaf van Ahrweiler, Ludfried, voogd, Diederik Blankart en Godfried van Bachem. Willem, bijgenaamd Schillink, kocht een wijngaard op de helling van de berg te Marienthal voor zeven mark, die hij voor zijn zielenheil overdroeg aan het klooster Marienthal en specifiek bestemde voor het gebruik van de zieke zusters. Christiaan van Grau-Rheindorf schonk samen met zijn twee dochters aan het klooster zes schelling, waarvan vier schelling en evenveel penningen in Bengen betaald werden, en de rest in [...].

Filips heeft deze oorkonde met zijn ban bevestigd en bezegeld.

Getuigen waren: Bruno, aartsbisschop en proost van de domkerk, Gerard, proost van Bonn, Hugo, aartsdeken, Wessel, proost van St.-Andreas; ministerialen van de graaf: Hugo, Rether, Herman villicus en zijn broer Paganus, Willem Schillink, Christiaan van Sechtem, Christiaan van Grau-Rheindorf, Siegfried van Saffenberg en vele anderen.

Gedaan [tussen 25 december 1175 en mei] 1176.

Walram, heer van Valkenburg en Monschau, schenkt omwille van God, ter verzachting van de zonden van zijn ouders en met het oog op zijn zielenheil de weg door het dorp Sint-Gerlach, gelegen in zijn land en heerlijkheid, in eeuwig bezit aan de zusters van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach bij Valkenburg om daarmee tegemoet te komen aan de armoede en het geringe grondbezit van de zusters. Hij ziet af van iedere toekomstige aanspraak op die weg, die voor iedere gelovige toegankelijk zal moeten blijven, opdat hun aalmoezen de schaarste van de zusters voor een deel kunnen verlichten. Noch hijzelf noch een ander zal ooit op deze schenking terugkomen en hij doet afstand van het beneficie van herstel in de vorige toestand en van alle andere beneficies naar canoniek en burgerlijk (Romeins) recht.

Walram heeft bezegeld.

Gedaan en gegeven in juni 1270.

Hildegonde, abdis van Thorn, maakt bekend dat meester Reinier, scholaster in Tongeren en provisor in geestelijke zaken van Hendrik, bisschop van Luik, op diens speciaal bevel, ondersteund door verstandige en integere mannen onlangs het klooster heeft gevisiteerd. Daarbij heeft hij onder meer ontdekt dat de tiend van Gilze en bijbehorende zaken, groot en klein, met alle toebehoren tenslotte zonder dwang aan de abdij terugggeven is. Deze tiend behoorde zolang men zich kan herinneren toe aan de abdij, die daarvan vreedzaam de vruchten ontving tot op het moment dat sommige edelen van Breda deze tiend onrechtmatig naar zich toetrokken en vele jaren met geweld in beslag namen en na bekering de tiend vrijwillig teruggaven. Deze aldus vervreemde tiend is door de bisschop van Luik herroepen als recht en eigendom van de abdij. Ook bepaalde de bisschop dat onmiddellijk wanneer de abdij de vruchten van deze tiend zou beginnen te ontvangen, dat dan de prebenden van de kanunniken en kloosterzusters van Thorn voor eeuwig gelijk zouden zijn. Ook heeft hij met instemming van de abdis bepaald dat de abdis of zij die dat te zijner tijd zal zijn, met instemming van de kanunniken en kloosterzusters in de kerk van Gilze een pastoor zal aanstellen zo vaak als die plaats vrijkomt, en in de bijkerken kapelaans die er persoonlijk woonachtig zijn en de diensten verrichten. En zij zullen niets uit hun beneficies krijgen totdat zij de priesterwijding ontvangen hebben en ter plekke woonachtig zijn. In de tussentijd echter zullen de kanunniken en kloosterzusters van Thorn de vruchten van hun beneficies ontvangen en die aanwenden voor de na te komen verplichtingen van hun klooster, maar wel met inachtneming van het feit dat in de tussentijd de kerk van Gilze niet ontdaan wordt van de gehoorzaamheidsplicht. Ook heeft de bisschop van Luik verordend dat de pastoor van Gilze zal voorzien worden van een passend beneficie, namelijk ter waarde van twintig pond Leuvens, en hij zal verantwoording afleggen over zijn rechten aan het bisdom, de aartsdiaken en de dekens. 

De abdis van Thorn acht deze verordening van de bisschop van Luik, zoals die correct in haar abdij is gemaakt, nuttig en voordelig voor haar en de abdij en houdt deze voor rechtsgeldig en van kracht zoals in de daarover opgemaakte oorkonde van de bisschop van Luik staat.

Hildegonde heeft bezegeld.

Gegeven op 10 oktober 1262.

Filips, aartsbisschop van Keulen, maakt bekend dat Kunisa, dochter van Herman van Reifferscheid, samen met haar vader en al diens mede-erfgenamen en met haar echtgenoot Herman een zeker deel van tiend, die zij in leen hielden van Godfried, hertog van Leuven, door de hand van Godfried hebben overdragen aan de abdij Kloosterrade en in bijzijn van getuigen afstand hebben gedaan van hun leen. Daarna hebben zowel Godfried als zijn zonen, Hendrik en Adelbert, en heer Hendrik van Limburg deze tiend voor het zielenheil van Godfrieds echtgenote Margereta en hun ouders overgedragen aan de abdij Kloosterrade, waar de kerk van Lommersum volgens het grondrecht toe behoort.

Filips heeft dit bekrachtigd met zijn ban en heeft bezegeld.

Gedaan [tussen 25 december 1175 en 24 december] 1176.

Getuigen waren: Bruno, proost van de domkerk te Keulen, Hugo, deken, Lotharius, proost van Bonn, Simon, proost van St.-Gereon.

Walram, heer van Valkenburg en van Monschau, verklaart dat in zijn aanwezigheid Gerard van der Huven, ridder, erkend heeft dat hij uit de tiend van Spaubeek twee mud rogge Maastrichtse maat verkocht heeft voor 21 pond Luiks aan proost, magistra en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach bij Valkenburg, eeuwig jaarlijks te betalen op Sint-Andreas. Deze verkoop was gedaan in aanwezigheid en met instemming van zijn vader, wijlen heer van Valkenburg, van wie die tiend toen in leen werd gehouden. Deze erkenning is in tegenwoordigheid van Walram gedaan, die nu die tiend bezit. En opdat deze tiend voor eeuwig voor de kloosterlingen van Sint-Gerlach ter voldoening van die twee mud rogge zal worden gehouden, heeft Walram als leenheer, op verzoek van Gerard, zijn uitdrukkelijke goedkeuring verleend aan deze verkoop.

Walram heeft bezegeld.

Gegeven in 1271.

Hendrik, bisschop van Luik, deelt mee dat meester Reinier, scholaster in Tongeren en zijn provisor in geestelijke zaken, ondersteund door verstandige en integere mannen, op bisschoppelijk gezag en volgens speciale opdracht in de abdij van Thorn opnieuw een visitatie heeft uitgevoerd. De bisschop heeft daaruit onder meer begrepen dat Reinier bij de recente visitatie had ontdekt dat de prebenden van de kanunniken en kloosterzusters van Thorn zo mager en gering zijn, dat zij alleen daardoor geenszins onderhouden kunnen worden. Omdat het klooster zelf zware en veelsoortige schade in geestelijke en wereldlijke zaken lijdt, heeft Hendrik na raadpleging van aanzienlijke juristen gemeend dat met instemming en de wil van Hildegonde, abdis van Thorn, besloten en geregeld moet worden dat de abdis of zij die dat te zijner tijd zal zijn in de kerk van Baarle, waarvan de collatie en presentatie tot op heden ongestoord toekwam aan de abdis en in welke kerk nagenoeg nooit een pastoor een bediening heeft uitgevoerd, met instemming van kanunniken en kloosterzusters van Thorn een pastoor aanstelt als de kerk vrijkomt, die de zielzorg verricht, er persoonlijk woonachtig is en er de diensten uitoefent, en dat niemand in die kerk aangesteld wordt dan een priester ofwel iemand die er vanaf de dag van zijn aanstelling binnen één jaar wil, kan en verplicht is daar woonachtig te zijn. Ook mag de priester niets ontvangen van zijn pastoorsambt totdat hij zijn priesterwijding ontvangen zal hebben. In de tussentijd zullen echter de kanunniken en kloosterzusters van Thorn de vruchten van zijn aanstelling ontvangen en die aanwenden voor de na te komen verplichtingen van hun klooster, maar wel met inachtneming van het feit dat in de tussentijd de kerk van Baarle niet ontdaan wordt van de gehoorzaamheidsplicht. Hendrik wil ook en draagt op dat de pastoor voorzien wordt van een passend beneficie, namelijk ter waarde van minstens twintig pond Leuvens jaarlijks. De rest van de vruchten van de kerk van Baarle zullen de kanunniken en kloosterzusters van Thorn vanwege hun armoede aanwenden ter vermeerdering van hun prebenden, want de bisschop was immers van mening dat de rest bestemd moest worden voor een dergelijke vermeerdering. De pastoor zal ook plechtig zweren dat hij het genoemde aandeel zonder vermindering zal ontvangen en aanwenden voor zijn eigen gebruik. En als hij toevallig elders beneficiant zou zijn van een beneficie met een verplichting tot residentie, zal hij daarvan terstond na het verwerven van de huidige aanstelling vrijwillig afstand doen. Ook zal de pastoor verantwoording afleggen over zijn rechten aan het bisdom, de aartsdiaken en de dekens. De bisschop van Luik verordent eveneens dat de prebenden van de kanunniken en kloosterzusters vanaf de eerstvolgende 24 juni tot de daarop volgende bij het ontvangen van vruchten gelijk zijn en voor altijd gelijk blijven.
Hendrik heeft bezegeld.

Gegeven op 13 oktober 1262.

Het zij bekend dat heer Godschalk van Aubel en zijn echtgenote, vrouwe A., voornamelijk voor hun zielenheil meer dan 43 mark zilver hebben geschonken aan de abdij Kloosterrade. Echter op die voorwaarde dat het vruchtgebruik van dit allodium, dat voor het zilver gekocht of teruggekocht is, toebehoort aan Godschalk en zijn vrouw zolang zij leven. Dit is het betreffende allodium: de hoeve die Eilard en zijn broer Diederik bewerken; daarnaast de hoeve die naar men zegt van broeder Marsilius is; en uit deze beide hoeven zullen zij de helft van het zaad geven en zij zullen de helft van de opbrengst over het geheel ontvangen; verder twee delen van wijngaarden op de berg Logescosseh en twaalf of meer penae; ook delen van wijngaarden uit het leen van Everwijn, die de abdij Kloosterrade later van zijn schoonzoon Roeland uit het bovengenoemde deel heeft teruggekocht voor zilver, zijn afgestaan voor het levensonderhoud van Godschalk en zijn echtgenote.

Al deze zaken hebben abt Erpo en het hele klooster volgens de voorgeschreven overeenkomst wettig vergund, voor geldig verklaard en bezegeld.

Het zij bekend dat Margareta, non van Sint-Gerlach, zes bunder land heeft gekocht te Dirgarden ten behoeve van een jaarlijkse wijnpitantie aan het convent; ook heeft zij te Heek twaalf schelling Luiks gekocht ten behoeve van een pitantie aan het convent op de feestdagen van de heilige Katharina, Johannes Evangelist en Nicolaas; eveneens heeft zij te Haasdal een half mud rogge gekocht, aan het convent te voldoen voor het jaargetijde van Mathilde, eertijds vrouwe van Berg; ook heeft zij te Raar in de hof drie morgen land gekocht om eeuwig de jaargetijden van haar vader Wolter en haar moeder Oda van Stercbeeke te houden; eveneens heeft zij voor de lamp van sint Gerlach in de kerk van Sint-Gerlach een halve bunder land gekocht, daar gelegen in het veld; verder heeft zij te Raar in de hof een half mud rogge gekocht, jaarlijks te voldoen voor de lamp boven het koor van het convent van Sint-Gerlach.

Proost en convent van Sint-Gerlach hebben bezegeld.

Gegeven op 24 november 1272.

Het convent van Onze-Lieve-Vrouw van Thorn maakt bekend dat Aleid van Nathen, Aleid en Elisabeth, kloosterzusters, Christiaan en Dirk, leken, en verscheidene andere personen tot de familia van de kerk van Thorn behoren op een dusdanige manier dat zowel de man als de vrouw van de familia jaarlijks op 11 november twee penning Luiks als hoofdcijns verschuldigd is aan hun kerk. Indien echter iemand van deze familia komt te overlijden, dan zijn zij twee penning verschuldigd aan de kerk voor de dode hand. Indien iemand van de mannen of vrouwen van de familia wil huwen, dan zal zowel een man als vrouw twee penning Luiks geven aan de kerk voor deze toestemming; en zij zullen geen andere voogd hebben behalve de stola van Onze-Lieve-Vrouw van Thorn.

Het convent van Thorn heeft bezegeld.

Gegeven op 13 december 1263.

Rutger, abt van Kloosterrade, maakt bekend dat Gerard van Merz, een getrouwe van de abdij, wijngaarden heeft gepand van Rutger, burger van Ahrweiler. Met het verstrijken van de tijd heeft de laatstgenoemde Rutger die eerder verpande wijngaarden onder getuigenis van velen en onder schenking van burgerlijk recht geheel verkocht aan Gerard. Toen Gerard deze wijngaarden enige tijd rustig in zijn bezit had, begon Rutger, de verkoper, aanspraak te maken op die wijngaarden en Gerard aan te klagen. Om die aanklacht te bedaren zijn abt Rutger en broeder Hendrik, de keldermeester, naar voren getreden en na vele beraadslagingen en overwegingen overeengekomen om aan Rutger voor de lieve vrede zestien schelling Keuls te geven; en Rutger heeft met de zijnen en voor de toekomst afstand gedaan van de wijngaarden.

Bij het opstellen van deze overeenkomst waren aanwezig: Rutger, abt, Hendrik, keldermeester, Elger en Nantward, broeders, Godfried van Adenbach, Wolbero en vele anderen.

Rutger heeft bezegeld.

Walram, heer van Valkenburg en Monschau, heeft na het bereiken van de jaren des onderscheids op advies van zijn beminde raadsmannen, namelijk edelman Arnoud, heer van Stein, ridder, Gozewijn van Borgharen, ridder, Jan van Haasdal, ridder, en Raas van Printhagen, dertig bunder van zijn bos van Buchoit, dat tot akkerland is gemaakt of gemaakt moet worden, verkocht aan Arnoud van Houthem en er ten behoeve van hem afstand van gedaan voor een bepaald bedrag dat wettig is betaald aan Walram en tot zijn gebruik is overgedragen. Arnoud heeft deze dertig bunder samen met de andere leengoederen die hij van Walram houdt, volgens leenrecht van hem ontvangen. En Walram heeft Arnoud daarmee beleend op de vereiste en gebruikelijke wijze.

Walram heeft bezegeld.

Gegeven op 19 mei 1273.

Engelbert van Isenburg, aartsdiaken van Luik, en meester Reinier, scholaster in Tongeren en provisor in geestelijke zaken van Hendrik, bisschop van Luik, maken het volgende bekend: aangezien er tussen de aartsdiaken enerzijds en de kanunniken en kloosterzusters van Thorn anderzijds onenigheid was ontstaan over de tiend van de kerk van Mertersem met haar toebehoren, waarvan de aartsdiaken beweerde dat die tiend rechtens toebehoorde aan de parochiekerk van Gilze in zijn aartsdiakonaat, terwijl daarentegen de kanunniken en kloosterzusters beweerden dat de tiend aan hun kerk in Thorn toebehoorde, hebben de kanunniken en kloosterzusters zich na het advies van goede mannen volledig onderworpen aan het mandaat en de verordening over de tiend van Mertersem. Engelbert en Reinier, deze taak op zich nemend, hebben na nauwkeurig onderzoek naar de tiend in de kerken van Gilze en Thorn bepaald en afgekondigd dat de pastoor van Gilze, die er nu is en die er te zijner tijd zal zijn, de vruchten die gebruikelijk ontvangen worden door de eeuwige vicarissen binnen de grenzen van de parochie van Gilze, ongestoord en in rust zal ontvangen. Bovendien zal hij de tiend van Burgst en Overveld, gelegen binnen het tiendgebied van de kerk van Mertersem, ontvangen en zal deze tiend voor altijd geïncorporeerd worden in het pastoorschap van de kerk van Gilze. Zij verordonneren bovendien dat de gehele rest van de tiend van Mertersem voor altijd zonder bedrog gaat naar de vermeerdering van de prebenden van de kanunniken en de kloosterzusters van Thorn. En bovenal hebben zij de tiend van Mertersem met alles wat erbij hoort, uitgezonderd de tiend van Burgst en Overveld, door deze verordening geïncorporeerd in de kerk van Thorn, aangezien zij bevonden hebben dat het klooster van Thorn ooit in het bezit en de ontvangst is geweest van de tiend van Mertersem. Bovendien verordonneren zij dat wie er dan ook pastoor van de kerk van Gilze zal zijn, hij bij zijn ontvangst of aanstelling zal zweren dat hij altijd en in eigen persoon zal resideren in die parochie, en dat hij, als hij geen priester zal zijn, zorgt dat hij binnen een jaar tot alle heilige wijdingen bevorderd wordt.

Engelbert en Reinier hebben bezegeld op verzoek van het convent van Thorn.

Gegeven op 30 september 1265.geen foto

Hendrik, hertog van Lotharingen en markgraaf, maakt bekend dat wijlen vrouwe Jutta, hertogin en zijn overgrootmoeder, weduwe van Walram, bijgenaamd de heiden, zijn overgrootvader, eertijds hertog van Limburg, vrijwillig aan abt en convent van Kloosterrade de parochiekerk van Lommersum heeft geschonken toen zij het habijt had aangenomen en intrad bij de gemeenschap van religieuzen van Kloosterrade. Zij schonk met instemming van haar zonen Hendrik, die later hertog was, en Gerard de parochiekerk, waarvan ze zelf de beschermvrouwe en vrouwe was, met het volledige patronaatsrecht en de tienden, en gaf abt en convent de bevoegdheid alle andere goederen die daarvan afhangen alsnog te kopen of op een andere rechtvaardige wijze op het grondgebied van Lommersum te verwerven.

Nadat Jutta overleden was en in Kloosterrade was begraven, hebben haar zonen Hendrik en Gerard, alsmede Hendrik, het zoontje van hertog Hendrik die nadien hertog werd, en Arnold, zoon van Robert, graaf van Lüneburg, geboren uit vrouwe Beatrix, dochter van vrouwe Jutta, en Diederik, zoon van Egbert, graaf van Tecklenburg, geboren uit een andere dochter, de kerk van Lommersum die voorheen door hun moeder en grootmoeder was geschonken, opnieuw aan Kloosterrade overgedragen als een wettige schenking, zoals Hendrik, hertog van Lotharingen en markgraaf, in de hierover opgestelde privileges heeft gezien en begrepen. Hendrik, hertog van Lotharingen en markgraaf, heeft ingestemd met het verzoek van abt en convent om die schenking met zijn autoriteit te bekrachtigen en te herrnieuwen. Op aandringen van zijn oom Hendrik, hertog van Limburg, die bij de begrafenis van Jutta en de herhaalde schenking persoonlijk aanwezig was, hoewel toen nog een jongeling, heeft hij het voorgaande bevestigd.

Hendrik, hertog van Lotharingen en markgraaf, heeft bezegeld.

Hierbij waren aanwezig van de familia van Hendrik, hertog van Lotharingen en markgraaf: de edelmannen Godfried van Perwez, Arnold van Diest, Arnold van Kraainem, Walter Bertout en Gillis, zijn broer, van de familia van Hendrik, hertog van Limburg en oom van Hendrik, hertog van Lotharingen, waren aanwezig: de adellijke heren Walram en Frederik, zijn zonen, Hartbern van Frenz, Rudolf van Moelingen, Diederik van Schinnen en Willem, burggraaf van ’s-Hertogenrade; van de broeders van Kloosterrade: Rutger, abt, Daniël, prior, Randolf, subprior, Marsilius, koster, Adolf, voorzanger, Adelbert, keldermeester, en het hele convent en vele anderen.

Gegeven in april 1211, te Kloosterrade.

Engelbert van Isenburg, aartsdiaken van Luik, beveelt - aangezien Walram, jonge heer van Valkenburg en Monschau, omwille van God en ter vergeving van de zonden van zijn voorouders het patronaatsrecht van de kerk van Oirsbeek, dat hem tot op heden toebehoorde, geschonken heeft aan proost, magistra en klooster van Sint-Gerlach -, dat de priester van Meerssen de vergeving (van het pastoorsambt) gedurende drie feestdagen in het openbaar moet afkondigen zodat, indien iemand belang heeft bij de benoeming en de aanstelling in de kerk van Oirsbeek, hij die onverwijld voor Engelbert te Luik zal dagen op de dag na het octaaf van de Heilige Drievuldigheid en de kloosterlingen en het convent zullen kunnen terugkomen op de bezwaren. 

Gegeven op 28 mei 1273.

Geef de oorkonde bezegeld terug.

Rutger, abt van Kloosterrade, maakt bekend dat

(1) de abdij Kloosterrade voor drie mark drie en een halve morgen akkerland heeft gekocht van Hendrik van Boscheln, en van Hendrik Scoto evenveel grond voor eenzelfde bedrag. Ook heeft de abdij van de voornoemde Willem dertig morgen akkerland met de bijbehorende houtopstand gekocht voor 22 mark. Hierbij waren aanwezig: Rutger, de broeders Adelbert, keldermeester, Randolf, Hendrik, Koenraad en Gijsbert en vele andere broeders; van de andere partij waren aanwezig: Hendrik Rot, Willem Colbe, Arnold Bolte en vele eervolle heren. De abdij heeft van dezelfde Willem ook vier morgen akkerland gekocht voor drie mark. Gedaan in 1212.

(2) Diederik, voogd van Güsten, heeft van de abdij zes mark ontvangen op voorwaarde dat deze jaarlijks zes varkens krijgt, totdat de abdij dit geldbedrag weer terugkrijgt. Intussen moet hun uithof Merberen gevrijwaard zijn van ieder voogdijrecht. Dit zijn de personen die hiervoor borg staan: Hendrik, voogd van Broich, Hendrik, molenaar, en Diederik, zijn broer.

(3) Rutger, edelman van Merum, heeft voor zijn zielenheil aan de abdij en aan het klooster te Heinsberg zijn allodium bij Maasbracht overgedragen. Zolang ze dit allodium niet voor het algemeen gebruik kunnen aanwenden, hebben ze afgesproken dat het klooster van Heinsberg jaarlijks vier malder rogge en drie malder haver aan de abdij Kloosterrade betaalt. Hierbij waren aanwezig: Rutger, abt, Adelbert, keldermeester, Arnold, prior van Scharn, broeder Koenraad; van de andere partij waren aanwezig: Diederik, proost, Gijsbert, keldermeester, Iwan, Godfried en vele anderen. Gedaan in 1212. Rutger van Merum heeft bezegeld.

(4) Hendrik, hertog van Limburg, heeft aan de abdij Kloosterrade het nieuw ontgonnen gebied bij Spekholz met een omvang van drie en een halve hoeve overgedragen. De broeders van Kloosterrade hebben hem, niet als betaling maar ter bevestiging van deze handeling, 22 mark overgedragen en aan de ministerialen en de schepenen die de gebiedsgrenzen hebben bepaald een halve mark. Bij deze handeling waren aanwezig: Rutger, abt, Hendrik, keldermeester, en de broeders Koenraad en Jordanus, Herman, schout, Godfried van Anstel, Gunther, Lodewijk en vele anderen.

Rutger heeft bezegeld.

Gedaan [tussen 25 december 1211 en 24 december] 1212.

‍

Engelbert van Isenburg, aartsdiaken van Luik, bericht Anselm, landdeken van Susteren, dat hij op voordracht van proost en convent van het klooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, patronen van de kerk van Oirsbeek, aan broeder Theobald, kanunnik van Sint-Gerlach, de zielzorg en de bewaring van de relieken heeft opgedragen van de kerk van Oirsbeek, die vrijgevallen was door het overlijden van Arnoud van Haren, eertijds pastoor van Oirsbeek, onder behoud van het recht van de opeenvolgende rechtsopvolgers om in de toekomst aanwezig te zijn bij alle zaken betreffende deze kerk die wereldlijke personen tot nu toe plachten te verzorgen. Engelbert draagt Anselm op om Theobald in het werkelijk bezit te stellen van de genoemde kerk volgens zijn gezag, met de vereiste en gebruikelijke plechtigheden. En indien Anselm dit gedaan zal hebben, dan zal hij dat aan Engelbert schriftelijk laten weten.

Gegeven op 12 juni 1273.

Hildegonde, abdis, en het convent van de abdij van Thorn maken aan Jan, proost, Gillis, deken, de aartsdiaken en het domkapittel te Luik bekend dat, omdat de abdij tot de grootste armoede was vervallen door de vele zware schulden, zoals door Jan, Gillis, de aartsdiaken en het domkapittel voldoende was vastgesteld, abdis en convent op hun aansporing, op bevel van de hele kloostergemeenschap en met instemming en op advies van Marsilius, Gundulf en Nicolaas van Welheim, priesters, en Koenraad, kanunnik van Thorn, hun provisoren, ter delging van de schulden een overzicht hebben gemaakt van de goederen en inkomsten en deze ingedeeld, zoals in de oorkonde staat die daarover is opgemaakt en door abdis en convent van de abdij van Thorn bezegeld. En omdat abdis en convent door deze overeenkomst en verdeling de schulden goed hebben ingelost, hetzij met volledig verlies van hun erfgoed en [***] en deze opgemaakte inventarisatie goed en waarachtig ondervonden hebben als zeer nuttig en God welgevallig en geaccepteerd, verzoeken zij Jan, proost, Gillis, deken, de aartsdiaken en het domkapittel te Luik om deze aanpak, die zij nu willen blijven toepassen, te ratificeren.

Gegeven in 1265.

Hendrik, hertog van Limburg en markgraaf van Aarlen, maakt bekend dat

(1) Rutger, abt van Kloosterrade, een hoeve heeft gekocht van Arnold Bolte voor zeventig mark, waarvan Arnold veertig mark ontvangen heeft en er voor zijn zielenheil en dat van zijn ouders samen met zijn twee dochters dertig mark van heeft geschonken aan de abdij. Hierbij waren aanwezig: Rutger, abt, Hezelo, keldermeester, en heel het convent. Van de andere partij waren aanwezig: Gijsbert, monnik, Willem Chobo en Hendrik Rath, broers van Arnold, Willem, voogd van Ubach, Willem, voogd van Vulenbach, en meerdere eerbiedwaardige mannen. Arnold, Uda, zijn echtgenote, en zijn zonen en dochters hebben bij het altaar en de broeders vrijwillig plechtig afstand gedaan. De abt en zijn broeders hebben al wat gebeurd is op straffe van een banvloek bevestigd.

(2) Abt Rutger heeft eveneens dertig morgen akkerland bij het dorp Boscheln gekocht van Willem, voogd van Ubach, voor dertig mark. Ook heeft de abt van Willem vier morgen gekocht voor drie mark en anderhalve morgen voor zes schelling. Deze overdracht is gebeurd in aanwezigheid van de abt en zijn broeders, en de geloofwaardige heren Arnold Bolte, Hendrik Rath, Willem Chobo en vele anderen. Willem heeft met zijn echtgenote en kinderen plechtig afstand gedaan. De abt heeft de goederen zelf onder ede in bezit genomen.

(3) De abt heeft ook acht morgen bij Merberen gekocht van Hendrik van Boscheln en Hendrik Scoto voor zeven mark. Dit is gedaan in aanwezigheid van de abt en de broeders; van de andere partij waren aanwezig: Hartlief en zijn zonen Macharius en Gerlach, Arnold Důdenken en andere eervolle heren.

(4) Ook heeft na gemeenschappelijk overleg een ruil plaatsgevonden door abt Rutger en Sigbodo, broer van Macharius van Paffendorf, met 24 morgen akkerland in Merberen, die de abt ontvangen heeft, en twintig morgen en zes penning jaarlijks, die hij aan Sigbodo als vergoeding voor dit land heeft afgestaan. Toen de partijen hiermee akkoord waren gegaan, heeft de abt hier een banvloek aan verbonden.

(5) Eveneens is Diederik, voogd van Güsten, naar abt Rutger en keldermeester Hendrik gekomen met het verzoek om hem met het oog op zijn beperkte vermogen zes mark te lenen, op voorwaarde dat de abdij jaarlijks zes varkens in Gürzenich op vijftien augustus zou ontvangen totdat het geldbedrag aan de abdij was overgemaakt. Intussen zou de hoeve van de abdij in Merberen gevrijwaard zijn van elk voogdijrecht. Maar Diederik heeft na het ontvangen van de penningen allerminst geleverd wat hij over de varkens had beloofd. Getuigen zijn: Hendrik, voogd van Broich, Diederik van Rinkeuelt, Hendrik, molenaar, Filips, voogd van Euchen.

(6) Eveneens heeft abt Rutger vijftien morgen akkerland gekocht van de edelman Rutger van Beggendorf voor tien mark. Deze overdracht heeft de abt in de parochie Beggendorf ontvangen en ook heeft hij voor zijn broeders Adelbert, Randolf, Koenraad en Hendrik plechtig afstand gedaan en de goederen onder ede in bezit genomen.

(7) Eveneens heeft de abt van Hugo en zijn broer Hendrik drie morgen bos en tweeëneenhalve morgen akkerland voor vijfeneenhalve mark gekocht. Dit is gedaan in aanwezigheid van de edelman Rutger, van wie zij deze goederen in leen hielden. Hij heeft dit bezit aan de abdij gegeven en van beiden zes schelling ontvangen. Dit is gedaan in aanwezigheid van de abt en zijn broeders Randolf, Adelbert, Koenraad; van de andere partij waren aanwezig: Willem, voogd van Vulenbach, Adelbero en vele anderen.

(8) Eveneens heeft de abt van Gerlach van Merz zestien morgen akkerland en vier morgen bos gekocht voor negen mark, waarvan de eigendom voor de abdij was. Dit is gedaan in aanwezigheid van Iwan, ridder, Meiner, Lambert en vele anderen.

Hendrik heeft bezegeld.

Gedaan [tussen 25 december 1216 en 24 december] 1217.

Willem, proost, en het convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach verklaren dat ze met instemming van deken en kapittel van de Sint-Servaaskerk te Maastricht in het allodium van de Sint-Servaaskerk een muur rond hun klooster hebben gebouwd. Hiervoor hebben zij in het gedeelte van de muur aan de zijde van Berg uit dat allodium zowel onder de muur als erbinnen één bunder in de lengte verworven en één roede in de breedte, namelijk 17 voet. Daarvoor zullen zij op de eerste zondag na Sint-Andreas aan de Sint-Servaaskerk een erfelijke jaarrente van twee penning Luiks betalen te Berg. Met deze vergunning van het allodium erkennen proost en convent van Sint-Gerlach geen verder recht verworven te hebben in de goederen van Sint-Servaas.

Het klooster Sint-Gerlach heeft bezegeld.

Gegeven op 6 september 1279.

Hendrik, bisschop van Utrecht, maakt bekend dat wijlen Notger, bisschop van Luik, de kerk van Avezaath aan de kerk van Thorn heeft overgedragen ter vermeerdering van de prebenden omdat deze zo mager en gering zijn, zoals in de oorkonde staat die hierover is opgemaakt. Daarom heeft Hendrik, omdat het klooster vanwege te grote armoede een zwaar en meervoudig verlies verwerkt in geestelijke en wereldlijke zaken, na raadpleging van aanzienlijke juristen en met instemming en de wil van Hildegonde, abdis van Thorn, aan wie de collatie en presentatie van de kerk van Avezaath toekomt, besloten dat de abdis een pastoor zal aanstellen wanneer de kerk vrijkomt die de zielzorg verricht, er persoonlijk woonachtig is en er de diensten uitoefent, en dat niemand in die kerk aangesteld wordt dan een priester of iemand gelijkwaardig die daar vanaf de dag van zijn aanstelling binnen één jaar wil, kan en verplicht is woonachtig te zijn, en dat de priester niets ontvangt van zijn pastoorsambt totdat hij zijn priesterwijding zal ontvangen hebben. In de tussentijd echter zullen de kanunniken en kloosterzusters van Thorn de inkomsten van zijn aanstelling ontvangen en die aanwenden voor de na te komen verplichtingen van hun klooster, maar wel met inachtneming van het feit dat in de tussentijd de kerk van Avezaath niet ontdaan wordt van de gehoorzaamheidsplicht. De bisschop heeft ook bepaald dat deze pastoor voorzien wordt van een passend beneficie, namelijk ter waarde van een zesde van de tiend van Zoelen, zowel de grote als de kleine, en van het bezit en de akkers van die kerk met de giften. En als iets in de toekomst aan de kerk van Avezaath geschonken wordt, dan zal dat worden afgestaan aan de pastoor. De rest van de opbrengsten van de kerk van Avezaath mogen de kanunniken en kloosterzusters van Thorn zonder vermindering aanwenden en gebruiken ter vermeerdering van hun prebenden vanwege hun armoede. En als de pastoor van Avezaath toevallig elders beneficiant zou zijn van een beneficie met een verplichting tot residentie, dan zal hij daarvan terstond na het verwerven van de huidige aanstelling vrijwillig afstand doen, en hij zal over zijn rechten in alles verantwoording afleggen aan het bisdom, de aartsdiaken en de deken.

Hendrik heeft bezegeld.

Gedaan en gegeven in juli 1266.

Walram, graaf van Luxemburg en La Roche en markgraaf van Aarlen, maakt bekend dat, aangezien er een geschil was tussen de abdij Kloosterrade en ridder Rutger van Beggendorf over een zekere mantel, waarvan Rutger beweerde dat die hem jaarlijks erfrechtelijk verschuldigd was, beide partijen op advies van Walram en van verstandige mannen overeengekomen zijn dat de abdij voor de schikking twee mark heeft gegeven aan Rutger en zo zelf van iedere klacht heeft afgezien en er plechtig afstand van heeft gedaan.

Hierbij waren aanwezig: Hendrik, zoon van Walram, Alexander van Wijlre, Willem, slotvoogd, Reinold van Lürken, de ministerialen Winand van Lemiers, Willem Puls, Herman van Eygelshoven, en broeders van Kloosterrade, namelijk Randolf, Koenraad, keldermeester, Rutger met de abt, Helmerik, en vele anderen.

Walram heeft bezegeld.

Gedaan op 15 juli 1219, in het huis van Walram te ’s-Hertogenrade.

Deken en kapittel van de Sint-Servaaskerk te Maastricht maken bekend dat zij een oorkonde van proost en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach hebben ontvangen inzake een onderlinge overeenkomst met deze woorden:

− − − (hierna volgt de tekst van Collectie Sint-Gerlach nr. 24). 

Het kapittel heeft bezegeld.

Gedaan en gegeven in het jaar zoals boven.

Jan, proost, Gillis, deken, de aartsdiaken en het domkapittel van Luik maken bekend dat toen meester Willem, pastoor van Beek, de kanunniken van Thorn voor hen in een rechtszaak getrokken heeft, deze zijn klaagschrift met de tenlastelegging tegen hen op de volgende wijze heeft opgesteld.

Meester Willem, pastoor van Beek, zegt tegen de kanunniken van Thorn dat aangezien hem het recht toekomt om alle grote tienden te heffen en te hebben binnen de grenzen van de kerk van Beek als behorend tot de pastoor en rector van die kerk, de gedaagden ten onrechte en zonder redenen verhinderden dat de genoemde rector de grote tienden in hun geheel int, houdt en verzamelt op de juiste tijd. Als wijze van beletsel verklaart Willem, de eiser, dat de kanunniken de voornoemde tienden elk jaar voor twee derde innen en wegvoeren tegen de wil van de eiser ten nadele van hem en de kerk, terwijl er geen enkele redelijke oorzaak is waarom de kanunniken de tienden voor de genoemde gedeelten zouden moeten ontvangen, verzamelen of hebben.

En daarom eist Willem in zijn aanklacht dat, indien het voorafgaande voor hen wettelijk voldoende vaststaat, dat de gedaagden door hen worden veroordeeld en gedwongen om van hun verhindering en tegenspraak afstand te doen en dat zij hem toelaten om de genoemde tienden geheel vreedzaam te innen, te houden en ervan te genieten zoals het hoort. Ook eist Willem dat de kanunniken van Thorn veroordeeld worden om de vruchten van de tienden die zij tegen zijn wil en tot zijn nadeel hebben geïnd en weggevoerd, geschat op dertig mark Luiks, teruggeven en hem voldoening geven.

Het voorgaande zegt en eist Willem, zich het recht voorbehoudend om zaken toe te voegen, te verminderen of geheel toe te lichten, verklarend dat hij bevoegd is in de voorgenoemde zaken, die hij zal bewijzen, nadat de zaak wettig aanhangig is gemaakt, door partijen de eed van calumnie of aangaande de waarheid is afgelegd, de voordracht van partijen is gehoord en in geschrifte vastgelegd, de getuigen ontvangen, gehoord en nauwkeurig onderzocht en hun verklaringen volgens gewoonte bekend gemaakt en een afschrift gegeven om op de getuigen te reageren.

En op de dag om te antwoorden op de getuigen en de uitspraken bekend te maken aan de kanunniken, riepen de kanunniken de peremptoire exceptie in op de volgende wijze: de kanunniken zeggen en roepen de peremptoire exceptie in tegen meester Willem van Buggenum, dat zij al veertig jaar of vanaf de tijd waarvan geen geheugen bestaat, op basis van hun prebenden te Thorn twee derde van de vruchten van de grote tienden binnen de grenzen van de parochiekerk van Beek vreedzaam bezitten, innen of doen innen, welke vruchten meester Willem van hen terugeist, van wiens kerk van Beek de abdis van Thorn de patrones is krachtens haar waardigheid; en tot teken van het patronaatsrecht heeft en int de kerk van Thorn de vruchten voor twee delen binnen de grenzen van de genoemde parochie zoals boven omschreven. Ook zeggen de kanunniken van Thorn onder peremptoire exceptie tegen Willem dat Gozewijn, voorheen pastoor van de kerk van Beek, namens hen de genoemde tiendvruchten voor een jaarlijkse pacht inde, ontving en had, niet wegens het pastoorschap van Beek, maar omdat hij deze vruchten van de kanunniken in pacht ontving en een tijd lang als pachter of lasthebber van de kanunniken ontving, zoals ook in de verklaringen van de getuigen van meester Willem uitdrukkelijk is bekend.

Onder inroeping van de peremptoire exceptie zeggen de kanunniken van Thorn tegen Willem dat zij als ontvangers van de genoemde tienden volgens het gemene recht zeker zijn van vrijspraak en eisen zij om door de rechter vrijgesproken te worden van de eis van de genoemde Willem en hem te veroordelen in de wettige kosten wegens roekeloze dagvaarding in rechte, wanneer de getuigen over deze exceptie zijn ontvangen, gehoord en nauwkeurig onderzocht en hun verklaringen volgens gewoonte bekend gemaakt en een afschrift is gegeven om op de getuigen te reageren.

Toen ter zake aan de partijen de dag bekend was gemaakt om het definitieve vonnis te horen, verschenen meester Willem persoonlijk en de kanunniken van Thorn door middel van een procurator in rechte voor hen en vroegen nadrukkelijk om vonnis te wijzen. Gezien en kennis genomen hebbend van de aard der zaak en na het verstrekken van advies door rechtsgeleerden, vinden proost, deken, aartsdiaken en het kapittel van Luik dat de kanunniken van Thorn hun exceptie voldoende hebben bewezen. Omdat de peremptoire exceptie bewezen is, vervalt de hoofdzaak en ontslaan zij de kanunniken van Thorn van de eis van meester Willem door definitief vonnis, onder voorbehoud van de kwestie van de kosten voor de kanunniken.

Gegeven en gedaan op 15 november 1266.

Koenraad, bisschop van Porto en St.-Rufina en pauselijk legaat, maakt aan abt en convent van Kloosterrade bekend dat hij hen onder zijn bescherming neemt met alle goederen die ze op dat moment redelijkerwijze bezitten of in de toekomst zullen verwerven. In het bijzonder bevestigt hij hen in het bezit van de akkers, huizen en weiden die Jutta en haar dochter Margareta vrijelijk voor hun zielenheil aan de abdij hebben overgedragen en hij bekrachtigt dit met deze oorkonde.

Gegeven te Keulen, op 16 augustus 1224.

Walram, heer van Valkenburg en Monschau, maakt bekend dat proost en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach met instemming van deken en kapittel van de Sint-Servaaskerk te Maastricht in het allodium van de kerk van Sint-Servaas een muur hebben gebouwd die om het klooster Sint-Gerlach heen loopt. 

In het gedeelte van de muur in de richting van Berg blijken proost en convent zowel onder de muur als erbinnen in de lengte één bunder te bezitten en in de breedte één roede, namelijk zeventien voet. Proost en convent van Sint-Gerlach hebben beloofd uit het allodium jaarlijks erfelijk twee penning Luiks te betalen op de eerste zondag na Sint-Andreas en verklaren hierdoor geen verder recht te hebben of zullen hebben op de goederen van de Sint-Servaaskerk. Ook erkent en bevestigt Walram dat hij door deze instemming geen enkel recht meer verworven heeft of zal trachten te verwerven op dit allodium of de goederen van de Sint-Servaaskerk.

Walram heeft bezegeld.

Gegeven op 6 september 1270.

Dirk, ridder van Heeswijk, maakt bekend dat hij er op zijn kosten voor zal zorgen in naam van het convent van Thorn een oorkonde te krijgen van de bisschop van Utrecht onder deze of soortgelijke vorm, namelijk dat er een aanstelling wordt gedaan van het vicariaat van de kerk van Avezaath, waarvan het collatierecht bij de abdis van Thorn berust, en dat diezelfde pastoor volgens zijn voordracht en die van zijn erfgenamen door de abdis en haar opvolgers als patrones van die kerk wordt aangesteld en eeuwig ten behoeve van de zorg van die kerk zal worden gepresenteerd. Deze pastoor zal geschikt zijn, de zielzorg verrichten en er persoonlijk resideren en bedienen in de kerk. Ook zal hij jaarlijks ten minste dertig pond Leuvens ontvangen en verantwoording afleggen over zijn rechten aan het bisdom, de aartsdiaken en de dekens. Wat overblijft van de tienden of in andere goederen van de kerk van Avezaath, zal worden aangewend ter vermeerdering van de prebenden van de kanunniken en kloosterzusters van Thorn omdat hun prebenden gering en ontoereikend zijn. Verder zal Dirk, wanneer hij de oorkonde onder de voornoemde vorm zal hebben verkregen, voor eeuwig van abdis en convent van Thorn de tienden in pacht krijgen en alle andere goederen met hun toebehoren die zij in Avezaath hebben, behalve de goederen die abt en convent van de Sint-Paulusabdij te Utrecht van hen hebben, en eveneens met uitzondering voor heer Otto, ridder, van Zoelen, die hem geen leenhulde zal doen voor de goederen die hij nu tijdelijk houdt van abdis en convent van Thorn. En deze clausule betreffende de leenhulde van Otto moet volgens de wil van de abdis gecorrigeerd of veranderd worden. Dirk zal hen in ieder geval jaarlijks op Kerstmis 37 pond Leuvens geven in de kerk van Thorn op zijn inspanning en kosten en hij zal zijn bode zenden en betalen. Bovendien geeft hij de abdij voor de jaarlijkse betaling van de pacht goede zekerheid en zal de abdij om het even welke straf kunnen kiezen. Abdis en convent moeten hem trouw helpen met hun oorkonde en zegels overal waar dit nodig zou zijn om deze zaak te behartigen, voor elkaar te krijgen en te voltooien zonder kosten. En zolang deze zaak niet voltooid zal zijn, zal Dirk zich de goederen die aan de kerk toebehoren, niet toe-eigenen zonder toestemming van abdis en convent of van de pastoor van de kerk van Avezaath, noch zal hij hen in het geheim of openlijk hinderen. Bovendien zal Dirk, zodra de kerk van Avezaath vacant is, Gerard van Avezaath, priester, presenteren voor de plechtige installatie in deze kerk en hem ter ondersteuning van zijn prebende jaarlijks vijf pond Leuvens toevoegen, zolang Gerard leeft, en hem trouw ondersteunen en verdedigen. Hieraan is nog toegevoegd dat indien Dirk de oorkonde onder de genoemde of gelijkaardige vorm door de bisschop van Utrecht niet zou ontvangen binnen een half jaar vanaf de dag van de bevestiging, dat dan elke overeenkomst en belofte tussen hem en abdis en convent van Thorn zal eindigen en dat zij zonder zijn tegenspraak zullen kunnen doen wat ze willen met hun goederen.

Gedaan op 6 juli 1267.

Koenraad, bisschop van Porto en St.-Rufina en pauselijk legaat, maakt bekend dat de middelen en opbrengsten van de abdij Kloosterrade nauwelijks voldoende zijn voor het eigen onderhoud, maar dat men vaak ten onrechte te maken heeft met het ongenoegen van velen omdat de abdij aan de dringende verzoeken van edelen niet tegemoet kan komen. Opdat de abdij op een goede manier deze rustverstorende verzoeken zou kunnen weigeren, hebben abt en convent van Kloosterrade aan Koenraad verzocht om een vaststaand aantal dames toe te staan.

Om rust te verschaffen stelt Koenraad het aantal dames in de abdij voor altijd vast op een aantal van dertig, tenzij wellicht de middelen van de abdij zodanig toenemen dat daaruit met gemak in het onderhoud van meer dames kan worden voorzien.

Gegeven te Hoven, op 11 februari 1226.

Godfried van Osa, Hendrik Grinart, Olbert Colsop, Jan Suevus en Godfried van Montenaken, schepenen van Maastricht, oorkonden dat Oger, heer van Borgharen, ridder, voogd van Maastricht, met instemming van zijn echtgenote en hun kinderen zonder voorbehoud enkel en alleen ter wille van God en zonder hoop op herroeping een vierde deel van een stenen huis, gelegen aan de Graanmarkt te Maastricht, heeft geschonken aan proost en convent van Sint-Gerlach. Ook Jan, zoon van wijlen Wijnand, ridder, en zijn kinderen hebben afstand gedaan van een vierde deel dat zij hadden en bezaten in dat huis en er plechtig van afgezien ten behoeve van proost en convent. Ook Dirk de Lata Platea (van de Bredestraat) heeft een vierde deel van dit huis alsmede de helft van een vierde deel dat hem erfrechtelijk toekomt, overgedragen en er plechtig van afgezien ten behoeve van proost en convent. Zowel Jan en zijn kinderen als Dirk hebben ten tijde van de afstand zoveel gedaan dat in alle opzichten aan proost en convent was voldaan. Ook Oda, moeder van Dirk, heeft met instemming van haar kinderen de helft van een vierde deel van het huis erfrechtelijk aan proost en convent gegeven tegen een jaarlijkse cijns van vijftien schelling Luiks, de ene helft te betalen op 25 december en de andere op 24 juni. Proost en convent zullen de grondcijns betalen en leveren aan de bisschop van Luik en Oda zal geen verhef geven noch ontvangen. Dirk en Jan hebben proost en convent beloofd vrijwaring te verstrekken en alle rechtmatige klachten binnen jaar en dag af te doen. Wanneer het huis echter binnen jaar en dag zou worden uitgewonnen, wat in de volkstaal beschodden wordt genoemd, dan zal Jan vanaf dat moment vijf mark Luiks geven en leveren aan proost en convent ter ondersteuning van hun (bouw)werkzaamheden, te ontvangen en te hebben van zijn onbebouwd terrein te Sint-Pieter bij Maastricht, zoals hij vrijwillig verkozen heeft. Dirk heeft aan proost en convent voor het stipt naleven van alle vermelde bedingen als hoofdelijke borgen Jan Suevus, schepen van Maastricht, Boudewijn Pape en Lewalus Pansart aangesteld om tien mark Luiks te betalen.

Godfried van Osa, Hendrik Grinart, Olbert Colsop, Jan Suevus en Godfried van Montenaken, schepenen van Maastricht, hebben bezegeld.

Gegeven op 28 december 1279.

Hendrik, minderbroeder, bisschop van Chiemsee en wijbisschop van Hendrik, bisschop van Luik, maakt bekend dat hij op 6 september 1268 na aanroeping van de Heilige Geest vijf altaren in het klooster van de Heilige Maria in Thorn heeft gewijd, waarbij hij vanwege ieder altaar op die dag en de dertig daarop volgende dagen aan allen die oprecht berouw hebben een aflaat van honderd dagen en van een veertigdaagse vasten verleent, alsmede eenzelfde aflaat op de jaarfeesten van de wijdingen van de genoemde altaren en van alle andere gewijde altaren in het klooster op de vier plechtigheden van de zeer vrome maagd Maria en op de feestdagen van de heiligen, ter ere van wie de genoemde altaren gewijd zijn. Bovendien staat hij door de gunst van de almachtige God de genoemde aflaat toe aan alle gelovigen die helpen bij de bouw en de behoeften van het klooster.

Hendrik heeft bezegeld.

Gedaan en gegeven in Thorn op 6 september 1268.

Hendrik, hertog van Limburg en graaf van Berg, maakt bekend dat hij met instemming van zijn vrouw en zijn zonen voor het zielenheil van zijn vader en moeder de hoeve Nieder-Ritzerfeld met al haar aanhorigheden, weiden, bossen en akkerland heeft geschonken aan de abdij Kloosterrade.

Getuigen waren: Walram, broer van Hendrik, Alexander van Wijlre, Willem Maurus en zijn zonen Udo en Diederik, Willem Puls, Gijsbert van Berg en vele anderen.

Hendrik en Walram hebben bezegeld.

Gegeven op [7] juli 1226.

Abt en convent van het Augustijnerklooster van Kloosterrade, in het bisdom Luik, hebben al hun goederen te Houthem, gelegen in het land en onder de rechtsmacht van de heer van Valkenburg, zowel cijnzen als pachten, hoevenaars en alle andere zaken die hen daar naar bezitsrecht toekomen, verkocht aan proost en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, voor elf mark Luiks, waarmee abt en convent van Kloosterrade de uithof te Gerse lost, daarbij afstand doend van elk recht dat hen in die goederen toekwam ten behoeve van proost en convent van Sint-Gerlach.

Abt en convent van Kloosterrade hebben bezegeld.

Gegeven op 30 januari 1279.

Hendrik, abt, en het convent van de Sint-Paulusabdij te Utrecht beloven voor een periode van vijf jaar, ingaand op 1 mei eerstkomend, aan abdis van convent van de abdij van Thorn de vruchten en alle recognitiegelden die hun zijn afgestaan uit hun tienden en andere goederen te Zandwijk, die zij voor meerdere jaren schuldig waren aan Dirk van Heeswijk, ridder, als vergoeding voor de pacht van de goederen van abdis en convent te Avezaath en Hemert. Abt en convent van de Sint-Paulusabdij zullen deze tienden en hun andere voornoemde goederen te Zandwijk gedurende die vijf jaar verzamelen en alles wat daar uitkomt of zou kunnen uitkomen zullen zij in geld omwisselen. En dat geld zullen zij in zijn geheel jaar in jaar uit aan abdis en convent van de abdij van Thorn toewijzen en door hun boden naar Thorn of de abdij van Thorn zenden gedurende die vijf jaar. En indien zij hier misschien geen geloof aan willen hechten, dan zullen abt en convent van de Sint-Paulusabdij dit onder ede verklaren. Bovendien, indien iemand hun gedurende die vijf jaar enige overlast zou bezorgen of een belemmering zou opwerpen, dan zullen zij die op hun kosten wegnemen; en indien zij ten gevolge daarvan schade zouden oplopen, dan zullen ze die volledig vergoeden en teruggeven. En indien er inzake die schade of welke andere condities dan ook geen overeenstemming zou kunnen worden bereikt tussen abt en convent van de Sint-Paulusabdij enerzijds en abdis en convent van Thorn anderzijds, dan zal de beslissing worden toevertrouwd aan scheidsrechters of vriendschappelijke bemiddelaars, namelijk aan Steven, deken van de Sint-Pieterskerk te Utrecht, voor abt en convent van de Sint-Paulusabdij, en aan Michael, kanunnik van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel te Maastricht, voor abdis en convent van de abdij van Thorn. En mocht in die tijd één van hen of zij allebei overlijden of niet aanwezig kunnen zijn bij dat oordeel of die bemiddeling, dan zullen zij anderen in hun plaats uitkiezen of hen vervangen indien nodig. En indien de scheidsrechters een eind maken aan deze zaak, dan zullen abt en convent van de Sint-Paulusabdij zich onderwerpen aan de uitspraak, het oordeel of de overeenkomst. Maar als de twee scheidsrechters niet tot overeenstemming zouden kunnen komen, dan zullen zij een derde kiezen. En als zij over de derde persoon geen overeenstemming kunnen bereiken, dan zal de abt van Mariënweerd de derde zijn. En met die derde persoon stemmen abt en convent van de Sint-Paulusabij in of zal diegene die de volle macht heeft om te bemiddelen en de zaak te beëindigen de derde aangeven. En abt en convent van de Sint-Paulusabdij zullen volgens het oordeel, de verordening of genoegdoening van de twee of drie scheidsrechters abdis en convent van Thorn volledig tevreden stellen. En voor het maken en uitvoeren van de voorwaarden stellen abt en convent van de Sint-Paulusabdij volgende personen aan voor abdis en convent van Thorn als gezamenlijke borgen: Steven, deken van de Sint-Pieterskerk te Utrecht, Hubert, schatbewaarder van de Sint-Pieterskerk te Utrecht, Tielman van Keulen, Gijsbert van Amstel en meester Hendrik, kanunniken van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel te Utrecht. En zij zullen op verzoek van abdis en convent van Thorn of hun zaakvoerder in Rhenen of Tiel verblijven, er overnachten op hun eigen kosten en daar niet eerder vertrekken dan vooraleer de voornoemde zaken of enige bepaling daarvan bevredigend afgehandeld zijn voor abdis en convent van Thorn. En indien in de tussentijd één of meerdere van de voornoemde borgen zou komen te overlijden, dan zullen abt en convent van de Sint-Paulusabdij op verzoek een even geschikte persoon of personen aanstellen, onder de voornoemde straf. Zowel zij als Steven, deken, Hubert, schatbewaarder van de Sint-Pieterskerk te Utrecht, Tielman van Keulen, Gijsbert van Amstel en meester Hendrik, kanunniken van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel te Utrecht, beloven als borgen al deze zaken krachtig te onderhouden, waarvoor zij trouw hebben beloofd.

Abt en convent van de Sint-Paulusabdij én de borgen hebben bezegeld.

Gedaan en gegeven in 1269.

A. van Gymnich, schout, en schepenen en burgers van Aken maken bekend dat abt en convent van Kloosterrade in naam van Jutta en Margareta, nonnen van de abdij, door ridder Reinier en zijn broer, die naar hun zeggen met hen een overeenkomst hadden gesloten over goederen die hen ooit toebehoorden, gedaagd zijn voor het gerecht van Aken. Na een vonnis daartoe van de rechtbank heeft de abt, daar verschenen voor zichzelf en voor het convent, samen met vier betrouwbare broeders op het Heilig Evangelie gezworen dat Jutta en Margareta zich vrij en zonder enige voorwaarde met hun goederen aan de abdij hebben opgedragen, zoals dat gebruikelijk is, en dat de drost van de hertog hierbij met veel andere ridders aanwezig waren en bereid zijn te zweren dat ze dit hebben gezien en gehoord. Nadat de schout, schepenen en burgers van Aken deze eed van de abt en zijn broeders hadden aangehoord en de drost en zijn metgezellen door Reinier en zijn broer waren ontslagen van hun eed, hebben zij na zorgvuldig beraad de zaak toegewezen aan abt en convent van Kloosterrade omdat het om kloosterzusters van de abdij gaat en omdat hun goederen overal liggen, in Rode of bij het klooster zelf. Zij hebben de abdij bevestigd in deze goederen door de ban en de vrede van keizer Frederik en koning Hendrik en iedereen bevolen om dit in acht te nemen.

Aanwezig waren de volgende schepenen: Arnold van Linnich, Herbert, zoon van heer Thomas, Elias, Gerard van St.-Pieter, Willem Clusenarius, Hendrik van Berensberg, Hildebald Iuvenis, Adelbert van Maastricht, en vele andere burgers.

Gedaan en gegeven op 23 juni 1231.

Adolf, abt van Siegburg, maakt bekend dat hij Herman Scotto, monnik aldaar, heeft toegestaan om alle erfgoederen die hem toevallen of zouden kunnen toevallen bij het overlijden van Geertrui, begijn te Maastricht, eertijds echtgenote van zijn overleden broer Gerard, en die bij leven van Gerard bleken te zijn, te verwerven, bezitten en voor zichzelf aan te wenden.

Adolf heeft bezegeld.

Gegeven te Siegburg, in 1286.

           Amelis, domdeken, en Steven, deken van de Sint-Pieterskerk te Utrecht, maken bekend dat zij de oorkonde van abdis en convent van de abdij van Thorn hebben gezien, die niet doorgehaald, niet uitgewist noch in welk deel dan ook beschadigd is onder deze vorm:

           ‒ ‒ ‒ (hierna volgt de tekst van Collectie Thorn, nr. 10).

           Hendrik, abt van de Sint-Paulusabdij te Utrecht, heeft bezegeld.    

           Gegeven op 25 maart 1269.

De kerk van Kortessem maakt bekend dat zij al haar recht in de grote en de kleine tienden van Riemst voor haar gemak voor eeuwig heeft overgedragen aan de abdij Kloosterrade als compensatie voor een andere tiend die nuttiger voor haar is en dichterbij is gelegen.

De kerk van Kortessem en de deken en de kerk van Tongeren hebben bezegeld.

Als getuigen waren aanwezig: Jacob, Boudewijn en Domitianus, kanunniken van de kerk van Kortessem, Willem, keldermeester, Koenraad, Cornelis, prior van Scharn, en Boudewijn, broeders van Kloosterrade en vele anderen.

Gedaan in de domkerk te Luik, op 31 mei 1233.

Jan, proost in Millen, verklaart dat hij het begin (van de oorkonde) heeft gehoord waarin broeder Herman Scotto, monnik van Siegburg, aan de proost van Sint-Gerlach goederen heeft verkocht die hem in de parochie van Oirsbeek zijn toegevallen bij het overlijden van Geertrui, begijn, eertijds echtgenote van zijn broer.

Jan bevestigt dit met deze oorkonde, die aan de oorkonde van de abt van Siegburg is vastgemaakt en door hem is bezegeld.

Gegeven op 28 april 1286.

Hendrik, abt, en het convent van de Sint-Paulusabdij te Utrecht maken bekend dat zij met gemeenschappelijke toestemming en eendrachtige wil de tienden en andere goederen, die abdis en convent van de abdij van Thorn te Hemert hebben, in eeuwigdurende pacht hebben ontvangen tegen een jaarlijkse betaling van twaalf mark Luiks of een equivalent daarvan, in Thorn te betalen aan abdis en convent uiterlijk 22 februari door hun boden, op hun inspanning en kosten, ook als de voornoemde tienden en goederen van Hemert in de toekomst geheel of gedeeltelijk beter of slechter blijken te zijn geworden of zelfs helemaal vernietigd. Hier wordt de volgende voorwaarde aan toegevoegd: indien abt en convent van de Sint-Paulusabdij het voornoemde bedrag niet in zijn geheel op de voornoemde plaats en termijn zouden betalen en gedurende twee maand vanaf de betaaldag de betaling van de pacht gestaakt zouden hebben, dan moeten zij in het vervolg voor iedere dag dat er oponthoud in de betaling is een boete van twaalf penning Luiks betalen vóór de hoofdschuld. Verder wordt ook toegevoegd dat indien zij gedurende één jaar, gerekend vanaf de betaaldag, de pacht en het geld voor de lopende boete niet betaald zullen hebben, dat dan de officiaal van Luik, aan wiens jurisdictie abt en convent van de Sint-Paulusabdij zich met toestemming van hun bisschop onderwerpen, hen zonder voorafgaande dagvaarding of aanmaning van het goddelijk ambt zal uitsluiten en publiekelijk zal bekend maken dat hij hen heeft uitgesloten, waar en wanneer het hem goeddunkt. Zij stemmen verder toe en beslissen vrijwillig en met toestemming van hun bisschop dat de officiaal van Luik hun abdij onder kerkelijk interdict zal kunnen stellen als zij een dergelijke uitsluiting voor een maand zullen ondergaan. En om dit te doen onderwerpen abt en convent van de Sint-Paulusabdij zich met toestemming van hun bisschop aan de jurisdictie van de officiaal van Luik op een dusdanige wijze dat in hun klooster geen enkele goddelijke dienst zal worden hernomen vooraleer genoegdoening is gedaan aan abdis en convent van Thorn voorr de voornoemde pacht en het geld van de lopende boete. Zij zien ook af van iedere exceptie of privilege van uitzondering dat zij hebben of moeten hebben en van iedere hulp van canoniek of wereldlijk recht, hetzij door reguliere observantie, hetzij door gewoonte, waardoor iets tegen het voornoemde kan worden gedaan of dat hen op enigerlei wijze kan beschermen.

Abt en convent van de Sint-Paulusabdij te Utrecht hebben bezegeld.

Gedaan en gegeven in juni 1269.

Simeon, bisschop van Ani, dicht bij de plaats waar de resten zijn van de ark van Noach, onder de aartsbisschop van Ninive, is via veel plaatsen als pelgrim naar St.-Jacob bij de abdij Kloosterrade gekomen, alwaar hij door de broeders vriendelijk werd ontvangen en op 21 juni de godsdienstige plechtigheden heeft gevierd. Daarom heeft hij doen optekenen en met zijn zegel bevestigd dat hij de abdij de gunst heeft verleend die hij van de paus had ontvangen, namelijk dat allen die jaarlijks naar de abdij komen en daar verblijven een aflaat van vijftien dagen krijgen en deelachtig zijn aan alle goede zaken en gebeden die hij heeft gedaan door God te dienen.

Gedaan op 21 juni 1234.

Willem, proost, en het convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach maken bekend dat zij zolang Hendrik van Retersbeek en Clementia, diens echtgenote, burgers van Maastricht, leven, jaarlijks aan Clementia, en niet aan Hendrik, op Sint-Andreas negen mud en achttien vaten rogge Maastrichtse maat verschuldigd zijn, te leveren op hun verantwoordelijkheid en kosten binnen de muren van Maastricht, voor de schenking van achttien bunder land, waarvan vijftien bunder akker-, weiland en bos, afhangend van de heer van Valkenburg, drie bunder, afhangend van Godfried van Audesteyde te Beek, en van gronden te Haasdal, afhangend van de proost van Meerssen. Hendrik en Clementia hebben deze gronden als een schenking tussen levenden aan proost en convent gegeven met instemming van de heren van wie zij deze gronden houden. Ingeval Hendrik eerder overlijdt dan Clementia, dan zijn proost en convent gehouden tot de betaling van twee delen van de voornoemde rogge aan Clementia, maar zijn ze vrijgesteld van de betaling van het derde deel. Indien echter Clementia eerder sterft, dan zal Hendrik verplicht zijn om te verblijven binnen het slot van het klooster en zijn proost en convent gehouden jaarlijks voor hem, zolang hij daar blijft en leeft, (te zorgen) voor de betaling van alle rogge en voor zijn verblijf in één huis, waar hij passend zal kunnen wonen, voor voldoende hout voor het vuur en voor één varken ter waarde van tien schelling Luiks. Indien Hendrik na de dood van Clementia niet naar het klooster komt, hoewel hij daartoe door proost en convent is gemaand, en hij niet zonder onderbreking binnen het slot verblijft, dan zijn proost en convent hem betreffende het voorgaande niets verplicht.

Proost en convent hebben bezegeld, samen met Walram, heer van Valkenburg. Walram, heer van Valkenburg, verklaart op verzoek van de genoemde partijen deze oorkonde bezegeld te hebben ter getuigenis van zijn instemming met het voorgaande.

Gedaan en gegeven op 28 juni 1287.

Jan, proost, Gillis, deken, de aartsdiaken en het domkapittel van Luik hechten op verzoek van abdis en convent van de abdij van Thorn hun goedkeuring aan de overeenkomst, gemaakt tussen abdis en convent van Thorn enerzijds en abt en convent van de Sint-Paulusabdij te Utrecht anderzijds inzake goederen te Avezaath en Hemert en over de pacht die abdis en convent uit deze goederen toekomt. Omdat door een onderzoek in het klooster van Thorn voldoende vaststaat dat het voordeel van abdis en convent van Thorn én van abt en convent van de Sint-Paulusabdij voldoende vastgelegd is in de genoemde overeenkomst en regeling, welk onderzoeksverslag proost, deken, aartsdiaken en kapittel gezien en gelezen hebben, en omdat omwille van de vrede na vele twisten de pacht van de genoemde goederen verdubbeld is, namelijk dat abt en convent van de Sint-Paulusabdij nu eeuwig jaarlijks aan abdis en convent van Thorn twaalf mark Luiks zullen betalen in plaats van zes mark Keuls tot nu toe, hebben zij deze overeenkomst goedgekeurd en bevestigd met hun zegel.

Gedaan en gegeven in juli 1269.

Paus Gregorius stemt in met het gerechtvaardigd verzoek van abt en convent van Kloosterrade om de kerken van Lommersum, Afden en Setterich met hun toebehoren, waarvan zij zeggen het patronaatsrecht te bezitten, voor hun eigen gebruik te houden. De aartsbisschop van Keulen had hen met instemming van het diocesaan kapittel toegestaan om deze kerken rechtens en in vrede te bezitten, zoals blijkt uit de oorkonde die hierover is opgemaakt. De paus heeft dit bevestigd op voorwaarde dat uit de opbrengsten van deze kerken eeuwig een passend deel wordt toegewezen aan de priesters die God daar zullen dienen, waaruit zij zich met gemak kunnen onderhouden en de lasten voor de bisschop en andere lasten van hun kerken kunnen dragen.

Gegeven te Viterbo, op 20 mei 1237.

Walram, heer van Valkenburg en Monschau, maakt bekend dat Hendrik van Retersbeek en Clementia, diens echtgenote, vijftien bunder akkerland, bos, weiland en grond in zijn dorp Beek die ze van hem in leen hielden, in zijn handen overgedragen hebben en plechtig afstand hebben gedaan ten behoeve van proost en convent van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik. Omwille van God en ter bevordering van het klooster, dat Walram met bijzondere gunst omarmt, heeft hij dit land en de grond vrijgesteld van leenlasten en als allodium aan het klooster overgedragen, zodat proost en convent en hun opvolgers dit volgens allodiaal recht in eeuwigheid kunnen bezitten. Proost en convent hebben deze vijftien bunder, die op de voornoemde wijze aan hen waren overgedragen, voor een zeker bedrag verkocht aan Jan Suevus, burger van Maastricht, en zijn kinderen en aan hen overgedragen om het te bezitten volgens allodiaal recht, zoals proost en convent die goederen zelf gehouden en bezeten hebben.

Gedaan in aanwezigheid van Gozewijn van Borgharen, Jan van Haasdal, Arnoud van Houthem, Frederik van Retersbeek, ridders, en van meer geloofwaardige mannen en vazallen van Walram, heer van Valkenburg en Monschau. Walram heeft bezegeld, samen met proost en convent.

Gegeven op 1 mei 1288.

Amelis, deken van het domkapittel te Utrecht en provisor in geestelijke zaken van stad en bisdom Utrecht, maakt bekend dat abt en convent van de Sint-Paulusabdij te Utrecht de tienden van Hemert in pacht hebben ontvangen van abdis en convent van de abdij van Thorn tegen een jaarlijkse betaling van twaalf mark Luiks. Daartoe hebben zij zich onderworpen aan de jurisdictie van de officiaal van Luik, zoals in hun oorkonde die daarover is opgemaakt en met hun zegels bezegeld. Amelis hecht aan deze overeenkomst zijn goedkeuring en geeft de officiaal van Luik de macht om abt en convent van de Sint-Paulusabdij te suspenderen en hen gesuspendeerd te verklaren, en indien nodig om daarna hun klooster onder interdict te plaatsen indien zij de overeenkomst niet uitvoeren waartoe ze zich in de oorkonde hebben verplicht.

Gegeven op 30 augustus 1269.

Hendrik, hertog van Limburg en graaf van Berg, maakt bekend dat hij met instemming van zijn echtgenote en zijn zonen voor hun zielenheil en dat van hun ouders de novale tienden van de parochies Afden en Kerkrade, zowel de ontgonnen als de nog te ontginnen, voor eeuwig aan de abdij Kloosterrade heeft geschonken. Ter bevestiging hiervan hebben abt en convent hem veertig mark Keuls gegeven.

Hendrik heeft bezegeld.

Gedaan te Rode, op 20 mei 1241.

Amelis, deken, en het domkapittel te Utrecht maken bekend dat abt en convent van de Sint-Paulusabdij te Utrecht de tienden en andere goederen te Hemert in pacht hebben ontvangen van abdis en convent van de abdij van Thorn tegen een jaarlijkse betaling van twaalf mark Luiks. Daartoe hebben zij zich onderworpen aan de jurisdictie van de officiaal van Luik, zoals in hun oorkonde die daarover is opgemaakt en met hun zegels bezegeld. Amelis en het domkapittel hechten aan deze overeenkomst hun goedkeuring en geven de officiaal van Luik de macht om abt en convent van de Sint-Paulusabdij te suspenderen en hen gesuspendeerd te verklaren, en indien nodig om daarna hun klooster onder interdict te plaatsen indien zij de overeenkomst niet uitvoeren waartoe ze zich in de oorkonde hebben verplicht.

Gegeven op 30 augustus 1269.

Robert, bisschop van Luik, maakt bekend dat de abt van Kloosterrade toestemming heeft gevraagd om de kloosterzusters die in zijn abdij verblijven én de kloosterzusters van Scharn voor hun eigen welbevinden en omwille van de eerbaarheid van de orde over te brengen naar een plaats die Fons Beatae Mariae (Bron van de Heilige Maria) wordt genoemd en daar een geschikt klooster te stichten. De bisschop staat toe dat de abt deze kloosterzusters overbrengt naar die plaats en er een klooster sticht, zonder afbreuk te doen aan het recht van anderen.

Robert heeft bezegeld.

Gegeven op 11 juni 1243.

Omdat niets zekerder is dan de dood en niets onzekerder dan het uur van de dood, maakt Goblio van Schinnen, kanunnik van de kerk van Sint-Pieter te Luik, bij zijn verstand en gezond van geest, zijn testament of laatste wil op de volgende wijze.

(1) Ten eerste wil hij dat zijn goederen te Hegge, namelijk een hoeve, gronden, vijvers en andere toebehoren, na zijn dood toekomen aan het augustijnerklooster Sint-Gerlach op een dusdanige wijze dat van die goederen en hun inkomsten één altaar in dat klooster voldoende begiftigd wordt voor zijn zielenheil en dat van zijn ouders en weldoeners.

(2) Verder verzoekt hij nederig of het voornoemde klooster één van de dochters van heer Godfried van Spaubeek als kloosterlinge of zuster wil ontvangen en wil hij dat uit zijn roerende goederen te Hegge, namelijk van het graan, vijf mud rogge en één mud tarwe Maastrichtse maat gegeven wordt aan de dochter van heer Godfried ter ondersteuning van haar intrede in de genoemde orde om de benodigde uitgaven te doen; dit op een dusdanige wijze dat uit de inkomsten van de voornoemde onroerende goederen te Hegge jaarlijks aan de genoemde dochter van Godfried één mark sterling en één mud rogge gegeven wordt zolang ze leeft; na haar dood dienen de genoemde mark en mud terug te keren naar het klooster.

(3) Ook schenkt hij aan diezelfde dochter van Godfried één van zijn bedden te Hegge.

(4) Ook schenkt hij aan Catharina, zijn nicht, non van Sint-Gerlach, één mark sterling en één mud rogge Maastrichtse maat, jaarlijks aan haar te geven uit de voornoemde goederen te Hegge en hun inkomsten, zolang ze leeft; na haar dood zullen de genoemde mark en mud naar het klooster terugkeren.

(5) Ook schenkt hij aan diezelfde Catharina twintig kapoenen en achtentwintig penning sterling die hij te Hegge heeft, aan haar te betalen zolang ze leeft; na haar dood zullen zij terugvallen aan het klooster voor de pitantie.

(6) Ook schenkt hij aan diezelfde Catharina één van zijn bedden te Hegge.

(7) Ook schenkt hij aan Elisabeth, zijn dochter, een met bont afgezette sprei, een matras met zijde en zijn beste bed te Hegge.

(8) Ook schenkt hij aan Geertrui, zijn dienstmaagd, al zijn dieren te Hegge, te weten schapen, koeien en varkens.

(9) Ook schenkt hij aan Wijnand, zijn dienstknecht, zijn rood rijpaard en wil hij dat Wijnand zijn roerende goederen te Hegge verwijdert of weghaalt.

(10) Ook schenkt hij aan de voornoemde Elisabeth, zijn dochter, de helft van zijn koperen en tinnen potten te Hegge.

(11) Ook wil en bepaalt hij dat al zijn graan te Hegge verkocht wordt, waar het ook uit moge bestaan, dat daarvan zijn schulden betaald worden en dat teruggegeven wordt wat door hem afgeperst en onrechtmatig verworven is, als daarvan iets mocht blijken; en wat daarna overblijft, zal besteed worden aan zijn begrafenis. En als er na de betaling van zijn begrafenis nog geld overblijft, moet dat gebruikt worden voor de verfraaiing van een altaar, dat opgericht moet worden in de kerk van Sint-Pieter, zoals in een andere oorkonde van Goblio beschreven is.

Deze zaken dienen te gebeuren door de executeurs die hij gekozen heeft, namelijk zijn bloedverwanten heer Godfried van Wijnandsrade en heer Godfried van Spaubeek, ridders, en Engelbert, kanunnik van de kerk van Sint-Gereon te Keulen.

Getuigen waren: heer Jan, deken van Nijvel, heer Peter van Cambiis, kanunnik van Sint-Pieter te Luik, meester Gerard Sortes, kanunnik van het Heilig Kruis te Luik, en Wolter van Hasselt, kanunnik van Sint-Pieter te Luik, samen met de genoemde Godfried, ridder, en Engelbert.

Goblio heeft bezegeld samen met Jan van Restée, deken van Sint-Pieter te Luik, en met de executeurs.

Jan, deken en executeur, heeft op verzoek van Goblio zijn zegel aan de oorkonde gehangen.

Gegeven en gedaan op 1 december 1288.

Het doorhalen van drie regels, zoals hierboven gedaan, wordt goedgekeurd. Datum als boven.

‍